Hukuk Sisteminde Bilirkişilik

BİLİRKİŞİLİK İLE İLGİLİ MEVZUAT
Aşağıda ilgili mevzuatlarda bilirkişilik hususları kısaca ifade edilmiştir. kanunların içeriğine bakarak daha geniş bilgi edinilmesi mümkündür.

HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU (2011).
MADDE 293- Taraflar, dava konusu olayla ilgili olarak, uzmanından bilimsel mütalaa alabilirler. Sadece bu nedenle ayrıca süre istenemez.
Hâkim, talep üzerine veya resen, kendisinden rapor alınan uzman kişinin davet edilerek dinlenilmesine karar verebilir.
Uzman kişinin çağrıldığı duruşmada hâkim ve taraflar gerekli soruları sorabilir.

CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNUN (2004)
Bilirkişi raporu, uzman mütalaası
Madde 67 – (1) İncelemeleri sona erdiğinde bilirkişi yaptığı işlemleri ve vardığı sonuçları açıklayan bir raporu, kendisinden istenen incelemeleri yaptığını ayrıca belirterek, imzalayıp ilgili mercie verir veya gönderir. Mühür altındaki şeyler de ilgili mercie verilir veya gönderilir ve bu husus bir tutanağa bağlanır.
(2) Birden çok atanmış bilirkişiler değişik görüşleri yansıtmışlarsa veya bunların ortak sonuçlar üzerinde ayrık görüşleri varsa, bu durumu gerekçeleri ile birlikte rapora yazarlar.
(3) (Değişik: 3/11/2016-6754/45 md.) Bilirkişi, raporunda ve sözlü açıklamaları sırasında çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hâkim tarafından yapılması gereken hukukî nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz.
(4) Bilirkişi tarafından düzenlenen rapor örnekleri, duruşma sırasında Cumhuriyet savcısına, katılana, vekiline, şüpheliye veya sanığa, müdafiine veya kanunî temsilciye doğrudan verilebileceği gibi; kendilerine iadeli taahhütlü mektupla da gönderilebilir.
(5) Bilirkişi incelemeleri tamamlandığında, yeni bilirkişi incelemesi yapılması veya itirazların bildirilmesi için istemde bulunabilmelerini sağlamak üzere Cumhuriyet savcısına, katılana, vekiline, şüpheliye veya sanığa, müdafiine veya kanunî temsilciye süre verilir. Bu kişilerin istemleri reddedildiğinde, üç gün içinde bu hususta gerekçeli bir karar verilir.
(6) Cumhuriyet savcısı, katılan, vekili, şüpheli veya sanık, müdafii veya kanunî temsilci, yargılama konusu olayla ilgili olarak veya bilirkişi raporunun hazırlanmasında değerlendirilmek üzere ya da bilirkişi raporu hakkında, uzmanından bilimsel mütalaa alabilirler. Sadece bu nedenle ayrıca süre istenemez.

Hukuk Muhakemeleri Kanunun Dördüncü Kısmın Beşinci Bölümünde, Ceza Muhakemesi Kanununun Beşinci Bölümünde, Bilirkişilik Kanunun’da ve diğer mevzuatlarda bilirkişi incelemesi hususları düzenlenmiştir.

Hukuk Muhakemeleri, Ceza Muhakemesi ve Bilirkişilik Kanunu bilirkişi ile ilgili hükümlerine paralel bir düzenleme yapılarak, bilirkişilerin bölge adliye mahkemesi adli yargı adalet komisyonları tarafından her yıl düzenlenecek listelerde yer alan kişiler arasından seçilmesi kabul edilmiştir. Böylelikle bilirkişilerin uzman kişilerden oluşması, hukukî konularda gereksiz yere bilirkişiye başvurulmaması ve denetimi sağlanmak istenmiştir.

Ancak bu durum bölge adliye mahkemesi adli yargı adalet komisyonu mahkemelerinin resmi manada bilirkişi raporları için geçerlidir. Özel bilirkişi raporları için geçerli değildir.

Bilirkişi, Türk Ceza Kanunu anlamında kamu görevlisi olarak kabul edilmiştir. Bilirkişinin kasten veya ağır kusuru sonucu düzenlediği gerçeğe aykırı raporun karara esas alınması nedeniyle zarar gören kişilerin devlete karşı sorumluluk davası açabileceği düzenlenmiştir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu (2011), Ceza Muhakemesi Kanunu (2004), Bilirkişilik Kanunu (2016), Ceza Muhakemesi Kanununa Göre İl Adlî Yargı Adalet Komisyonlarınca Bilirkişi Listelerinin Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik (2005), Bilirkişilik Kurumları mevzuatları, kamu kurumlarının idari soruşturma ve teftiş kurulları mevzuatları, tüzel kurumlar (odalar)… gibi bir çok kuruluş ilgili olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bilirkişilik mevzuatını ayrıca ayrı sayfada verilmiştir. Burada Uzman Mütalaası olarak kabul gören özel manada Bilirkişi Raporu konusu ele alınmıştır.

BilirkisiRaporlari.com da yayınlanmakta olan bu makale 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası kapsamında korunmaktadır. İzinsiz kopyalanması yasaktır.