Yangın Sonrası Olay Yeri İncelenmesi

Yangın Sonrası Olay Yeri İncelenmesi

Yangına müdahaleyi itfaiye yapar ve söndürmekle yükümlüdür. Bu esnada kolluk kuvvetleri yangın mahallinin güvenliğini sağlar ve olayla ilgili bilgi edinmeye çalışır. İtfaiye yangını söndürdükten sonra yangınla ilgili tutanak tutarak tespitlerini belirtir. Bu tutanakta yangın ihbarının zamanını, ihbar edenin kimliğini, yangın mahalline ne zaman ulaşıldığı, yangının ne kadar sürede söndürüldüğü, yangın yerinin adresi, kime ait olduğu, yangının ne ile söndürüldüğü, yangının türü ve hasar durumu gibi teknik bilgileri içerir. Şüpheli durum fark edilirse ilgili yerlere bildirir.
Yangın mahallinin incelenmesinin amacı yangının ilk olarak kasıt sonucu mu yoksa kaza sonucu mu çıktığını öğrenmek; kaza sonucuysa ne tür bir kaza olduğunu belirlemek, kasıt sonucu ise ne şekilde ve ne amaçla çıkarıldığını ve kimin/kimlerin çıkardığını belirlemektir.
Yangın olaylarında bu nedenlerin her biri akla gelmeli ve bu nedenler karşımıza iç içe girmiş olarak çıkabilir. Yangın olaylarında bunların her birinin hukuki değeri vardır. Yangına neyin sebep olduğu ortaya konulmalıdır. En önemlisi de sabotaj ve kundaklama boyutunu ortaya koymak gerekir. Sorumlular ve sorumluluk derecesi belirlenmesi hukuki süreçte önemlidir.
Yangın olay yeri; yanmaya bağlı olarak yangın yerinde, bağlantılarında yangın iz, eser delillerinin bulunacağı yerlerdir.

1. KUNDAKÇILIK
Kundakçılık; kasten veya kötü niyetle zarar vermek için bilerek taşınır veya taşınmaz malı ateşe vererek yangın çıkarmadır(Eken s. 57).
Şahıslar amaçlarına ulaşmak için bu yola başvurmaktalar. Sonuç alacak şekilde olayı planlayarak, tahmin ederek çıkarmaktadırlar.
Kundakçı; belli kazanımlar (intikam, cezalandırma, politik-maddi çıkar…) elde etmek amacıyla bir ürünü, yapıyı ya da aracı yakan kişidir.
Kundaklama çok farklı nedenlere dayanmakta: Tefecilik, haraç gibi organize suçların gizlenmesi; sigorta dolandırıcılığı, tarihi bina envanter ve modernizasyonu gibi ticari sahtekarlık; eskiden kurtulma(ev, araba), deklarasyon, kamudan yardım almayı sağlama, diğer yangınlarını bu gruba sokmak, hatta patlayıcı madde kullanarak terör olayı gibi göstererek taraf olma ve tazminat alabilmek vb.
Alibi: Yangın çıkaran şahsın olay sırasında kendisini başka yerde veya başka bir meşguliyetle olduğunu ispatlamak için yaptığı düzmece programlardır. Kendisinin veya suç ortağının ortaya çıkmasını, yangının kaza sonucu, doğal bir yangın gibi çıkmış olduğu süsünü verebilmek için aldığı tedbirlerin bütünüdür.
Kundakçı Profili: Suçlar işlendiklerinde tamamı ile şahsi bir nitelik kazanırlar. Her suç işlenişinde, onu işleyenin kişiliğine bağlı münferit ve mahsus nitelikler ortaya çıkarır. Olay yeri bulguları, olay yerinde bırakılan nesneler ve suç fiilinin uygulandığı alanda izler; suç ve faili hakkında ipuçları verebilir. İşleniş şekli, geliş-gidiş yolları, kullanılan yöntemler, fail hakkında ipuçları verir. Olay yerinde inceleme bulguları toplanırken, nasıl bir failin bu suçu işleyebileceği(beden, psikolojik), olay yerinde elde edilen nesneler kişiler hakkında bilgi verir(üzerinden düşen eşyaların markaları vb). Tüm suçlarda suçlu profili oluşturmak mümkün olduğu gibi yangın olaylarında da özellikle kundaklama(psikolojik, siyasi, maddi çıkar) olaylarında suç analizinde bu verilerin önemli bir yeri vardır.
Kundaklamanın Yasal Boyutu
Kundaklama sonucu oluşan zarar çok çeşitli ve değişkendir. Maddi zararın yanında kişiye manevi olarak da zarar veren kundaklama ayrıca hava, çevre kirliliği ve orman yangınlarında ekolojik dengenin bozulması gibi pek çok olumsuzluğu beraberinde getirmektedir. İntikam, cezalandırma, politik, maddi çıkar, suç delillerini yok etmek için vb nedenlerden çıkarılan yangın sanıklarının cezalandırılması gereklidir.
2. YANGIN OLAYLARINA MÜDAHALE

4. YANGIN OLAY YERİ İNCELENMESİ
Yangın suçunun soruşturulmasında olay yeri incelemesinin önemi büyüktür. Çünkü kasıtlı yangınlar planlanarak yapılmakta, bunun yanında yangın kendini ve delilleri oluşturan bir çok nesneyi de yok etmektedir. Böyle olunca olay yerinde çok zaman normal şartlarda incelemede bulgulara ulaşmak zorlaşır. Örneğin kullanılan hızlandırıcı ve kabı yangınla birlikte yok olmakta. Ancak usulünce incelemede hızlandırıcının izini veya yanan bidonunun(plastik) enkazını tespit etmek mümkün olabilmektedir.
Ülkemizdeki yangın olaylarındaki şaibeler insanımızın hukuk düzenimize(ceza adalet sistemimize) bakışlarını bulanıklaştırmaktadır. Özellikle yangın olayları ve yerleri şaibeleri haklı çıkaracak bir durum sergilemekte. Ankara Sayıştay yangının ülkede yolsuzluklarla mücadele edildiği bir dönemde çıkması ve buralardaki belgelerin yanması. İstanbul’da okulun yanması ve adli idari olarak hiçbir sorumlunun tespit edilmeyişi akılları karıştırmakta. Bu olumsuzlukları engelleyecek sistemi oluşturabilecek kurumlarımız bulunmaktadır. Suçların aydınlatılması ve tespitindeki temel dayanaklardan biri de olay yeri incelemesidir. Özellikle yangın olaylarında ilgisiz uzman ve bilirkişiler sonucu olumsuz etkilemektedir. Olay yeri inceleme, incelemenin tamamen konunun uzmanlarınca, belirli kurallar ve sistematik içerisinde yapılmalıdır.
Yangın olay yerinde diğer olay yeri inceleme, gözlemleme, araştırma yöntemleri uygulamalarına ilaveten, yangın olay yerine özgü inceleme, araştırma ve soruşturma yapılır. Yangın olaylarında müdahalenin olay yerini bozucu etkisi olması ve incelenecek alanın bundan olumsuz etkilenmesi çalışmayı zorlaştırmaktadır.
Yangın olay yeri incelemesinde(patlama, yangın,) genelde dışarıdan içeriye doğru inceleme yöntemi uygulanır. Geniş, yakın, merkez alan ve özellikle dış alan hemen incelenmelidir; bu alan bozulmaya açıktır. olay yerinin konumuna göre olay yeri inceleme yöntemi kullanılır.
4.1. Olay Yeri İncelemeleri
Olay yeri inceleme uzmanları olay yeri hakkında incelemeye başlamadan önce genel bilgileri ilgililerden almalıdır. Bu bilgiler;
• Müdahale ekibinin(itfaiye, kolluk, sağlık, arıza, kurtarma) giriş ve müdahale tekniği hakkında bilgi alınır; kapı, pencere, çatı vb durumu.
• Yangın yerinin yapı, kullanım ve müdahale-söndürme sistemleri hakkında bilgiler elde edilmeli. Yangın başlangıç ve anında, müdahale, koruma ve inceleme aşamalarında durumlar incelenmeli(otomatik sistemler vb.)
• Uygulanan söndürme tekniği ve kullanılan söndürme malzemesi hakkında bilgi alınır.
• Yangın, patlama sonucu etrafa yayılmış araç, bina, ağaç vb. üzerinde nesneler toplanmalıdır.
• Genel olarak yangınlar kapalı alanlarda çıkmakta, bu alanlarda bulunan eşya ve malzemelerin durumu incelenmeli; bunlar toplanmış, dağıtılmış, eksilmiş, içerikleri değiştirilmiş olabilir. Boş veya boşaltılmış yerler, elektronik ve kıymetli eşyaların durumu gözlenmeli.
• Isıtıcı, yanıcı malzemelerin durumu incelenmeli; kapakları açık-kapalı, yanmaya maruz kalıp kalmadıkları, elektrik bağlantısı, yanıcı vb malzeme ile irtibatları vb. incelenmeli.
• Yangın öncesi duvarlardan tablo, resim, pano vb alınıp alınmadığı yangın sonrası tablo-pano vb. oluşturacağı izlerden tespit edilir.
• Duvar sıvası, boyası, kağıdı veya halıflesk üzerinde anormal soyulma ve çukurlaşmaların bulunup bulunmadığı tespit edilmeli.