Resmi ve Özel Belgede Yazı, İmza Sahteciliği  İncelemesi

Resmi ve Özel Belgede Yazı, İmza Sahteciliği  İncelemesi

Yazı, İmza İnceleme ve Evrakta Sahtecilik ile İlgili Hizmetlerimiz için Tıklayınız.

BELGE Nedir ?

Belge, evrak, vesika aynı anlama gelmektedir. Belge, hukuki sonuç doğuran, bir hakkın doğmasına, bir olayın kanıtlanmasına ve hukuki bir değer arz eden belgeler/yazılar olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle, belgelerin taşınır olması, kimliğinin bulunması, mührün/imzanın zorunlu olduğu durumlarda bulunması belge niteliğini kazandırır. Resmi belgelerde yetkili memurun imzası yok ise veya mühür zorunluluğu bulunduğu halde yok ise bu belgenin/yazının hukuki geçerliliği tartışmalıdır.

Belge, Bir gerçeğe tanıklık eden yazı, fotoğraf, resim, film vb. vesika, dokümandır. Bir olguyu ya da bir savın doğruluğunu gösteren, basılı da olabilen kanıtlayıcı gereçtir. Üzerinde her türlü bilginin kayıtlı olduğu nesne ya da maddelerdir. Ya da bir iddianın doğruluğunu gösteren yazı, vesikadır (Türk Dil Kurumu).

Resmi Belge, Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve tüzel kişilerle iletişimlerini sağlamak amacıyla oluşturdukları, gönderdikleri veya sakladıkları belirli bir standart ve içeriği olan belgelere resmi belge denilmektedir.

BELGENİN UNSURLARI

a. Yazılılık: Belgenin yazılı olmasıdır. Yazının dili, el veya makine ile yazılmış olması fark etmez. Yazının okunur ve anlaşılır olması yeterlidir.

b. Düzenleyicisinin olması: Belgenin düzenleyicisinin bilinmesi gereklidir. Düzenleyici şahıs veya kurum olabilir. Düzenleyici bizzat yazan olacağı gibi, imza koyan veya belgenin adına düzenlendiği şahıstır. İmzanın geçerliliği için isim ve soy ismin yazılması gerekmez. İmzanın, atıcısını belirtmesi yeterlidir. İmza yerine; rumuzlar, isim ve soyismi kısaltan bir kişinin vasfını belirten işaretler geçerli imzayı oluştururlar.

İmzanın ve imza yerine geçen unsurların bir kişiye ait olduğu anlaşılması yeterlidir. Ayrıca imza içermeyen kâğıtlar, ticari defterler gibi belgelerde düzenleyicisinin bilinmesi gerekmez, belgenin aidiyeti diğer unsurlarla ispatlanır.

c. İçeriğe sahip olması: Belgedeki yazı bir içeriğe sahip olmalıdır. İçerikler; tutanaklar; konunun anlatılması, izah edilmesi tarzı veya bir şahıstan başka bir şahsa “borcum kalmamıştır” şeklinde içeriğe sahip ihbarname gibi.

d. İrade Beyanı İhtiva Etmesi: Belge bir irade beyanı veya gerçeğin onayı bakımından bir işaret vasıtasıdır.[1]

e. Belli Kişilere İzafe Edilmesi: Belgenin düzenleyicisinin belli olmasının bir evrakın belge olarak kabul edilmesi için gerekli bir unsur olduğu Kanunun 204 ncü maddesinin gerekçesindeki “ Bu yazının belli bir kişiye veya kişilere izafe edilebilir olması gerekir, ancak bu kişilerin gerçekten mevcut kişiler olması gerekmez” şeklindeki ifadeden anlaşılmaktadır. Bu itibarla yazıyı düzenleyen kişinin yazının metninden anlaşılması gerekir. Kimin yazdığı belli olmayan yazı doküman teşkil etmemektedir.

Belgeler; 1. yazılı belgeler, 2. şekil tespit eden belgeler ve 3. ses tespit eden belgeler olarak sınıflandırılması mümkündür.

1.Yazılı belgeler: Bir olayı nakleden veya bir irade beyanını içeren her türlü yazıdır. Memur görevi nedeniyle düzenlediği yazılı belgeye resmi belgedir. Bunun dışında kalan belgeler özel belgedir. Resmi belgenin ispat gücü daha fazladır. Resmi belgeler de ispat gücü yönünden; a. aksi sabit oluncaya kadar geçerli resmi belge, b. sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli resmi belge.

Yazılı belgeleri: Yetki belgesi, kalfalık belgesi, sürücü belgesi, pasaport, taahhütname, sertifika, diploma, tapu senedi gibi her alanda ve isimde belge kullanılması mümkündür.

2. Şekil tespit eden belgeler: Belirli bir olayı temsil etmek üzere olayın şeklinin tespit edildiği belgelerdir. Fotoğraf, resim, kroki, plan gibi.

3. Ses tespit eden belgeler: sesleri kaydeden, depolayan, ileten sistemlerdir. Teyp kaseti, CD, CD-R,

BELGELER İSPATLAMA YÖNÜNDEN

a. Sahteciliğin kanıtlayıncaya kadar geçerli resmi belgeler,

b. Aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli resmi belgeler,

c. Resmi belge ile eşit tutulan özel belgeler olarak ortaya çıkmaktadır.

Kanunlarda ve uygulamada resmi ve özel belgeyi; asıl, suret, tasdikli suret olarak ayırmış ve bunlara farklı hukuki değerler tanımıştır.

RESMİ VE ÖZEL BELGELER

Resmi belge, bir memur arasından görev ve fonksiyonu nedeniyle düzenlenen yazılardır. Memurlar tarafından görevin yapıldığı sırada ve görev dolayısıyla düzenlenen belgedir.

Belgenin resmi belge olabilmesi için;

– memurlar tarafından düzenlenmesi

– memurun görevini yaptığı sırada düzenlenmiş olması ve

– görev dolayısıyla düzenlenmiş olması gerekmektedir

Resmi belgeler; içerikleri, açısından memurun önünde yapılan beyanları, tarafların açıklamalarını, memurun yaptığı fiilleri, muhatabın yapması gereken şeyleri ihtiva ederler.

Resmi belgeler ispatlama yönünden,

a. Sahteciliğin kanıtlayıncaya kadar geçerli resmi belgeler,

b. Aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli resmi belgeler,

c. Resmi belge ile eşit tutulan özel belgeler olarak ortaya çıkmaktadır.

Belgede sahtecilik suçları TCK’nun dördüncü bölümde kamu güvenine karşı suçlar olarak (m. 197-212 ve ayrıca 245, 326, 13, 58, 161) düzenlenmiştir.

Özel belgeler, resmi belgelerden sayılmayan hukuka uygun bütün yazılar özel belgeler olarak tanımlanmaktadır. Özel belgede sahtecilik suçu TCK (207, 208, 210, 212) düzenlenmiştir.

Belgede sahtecilik suçunun oluşması için kullanılan belgenin aldatma kabiliyetinin (iğfal kabiliyeti) bulunması gerekir. Özel belgede sahtecilik suçlarında sahte belgenin hukuki sonuç doğuracak şekilde kullanılması gereklidir.

Bir belgenin sahte olup olmadığını tespit etmek görevi mahkemelere aittir. Sahte bir belgenin düzenlenmesinden dolayı zarar gören şahıslar belgenin iptali için mahkemelere dava açabilir, Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunabilirler. Sahteliği mahkemece ispatlanan, geçerliliği iptal edilen belgelerin hukuki bir geçerliliği olmaz ve hukuki bir sonuç doğurmaz.

Ağırlaştırıcı unsur; sahteliği sabit oluncaya kadar muteber olan belgelerde sahtekârlığın yapılması ağırlaştırıcı sebeptir. Çünkü belge aksi ispatlanıncaya kadar delil olarak kabul görür ve çok zaman bunlara kesin delil gözüyle bakılıdır (mahkeme ilamları, noter belgeleri). Bazı durumlarda özel belgenin sahtekârlığı resmi belge sayılmaktadır.

Kanunlarda ve uygulamada resmi belgeyi; asıl, suret, tasdikli suret olarak ayırmış ve bunlara farklı hukuki değerler tanımıştır.

Asıl/orijinal belge: Düzenleme yetkisine sahip kişilerce düzenlenmişse belge asıl veya orijinaldir.

Suret/fotokopi: Aslına uygun olarak fotokopi, karbon kâğıdı, fotoğraf gibi çoğaltılması halinde belgenin kopyası, sureti çıkartılmış demektir. Kanun kopyaları delil değerinden yoksun saymıştır.

Tasdikli suret: Aslına uygun olarak fotokopi, karbon kâğıdı, fotoğraf gibi çoğaltılan belgenin ilgili makam ve kurumlarca tasdiklenmesi, onaylanmasıdır (diplomanın fotokopisinin noterde onaylanması). Aksi ispatlanıncaya kadar aslı gibi işlem görmesi mümkündür.

BELGEDE SAHTEKÂRLIK

Bir belgenin sahih olabilmesi için iki şart gerekir. Birincisi, görünen düzenleyicisinin gerçek düzenleyici olması, ikincisi, belge değişikliğe uğramamış olmalıdır. Belge düzenlendikten sonra üzerinde hak sahibinin rızası olmadan yapılan ilaveler, silintiler gibi değişiklikler olmamasıdır.

Maddi sahtekârlık; belgenin maddi içeriği ve anlam içeriği itibarıyla değiştirilmesidir. Tümü sahte olarak bir belge düzenlemişse maddi sahtekârlıktan bahsetmek mümkündür.

Fikri sahtekârlık; belgenin sadece içeriğinin değiştirilmesidir. Memurun yapılan açıklamaları değişik şekilde veya yapılmayan açıklamaları belgelemesi veya belgenin aslına aykırı kopya düzenlemesi, aslı olmayan belgeye tasdikli suret uydurulmasıdır (TCK).

Prensipte maddi sahtekârlıklar hem resmi hem de özel evrakta yapılmalarına karşılık fikri sahtekârlıklar sadece resmi evrakta yapılırlar. Ceza açısından maddi sahtekârlık ile fikri sahtekârlık arasında ayırım yapılmamış, suçun failleri eşit şekilde cezalandırılmıştır.

Resmi Belgede Maddi Sahtekârlık

1. Resmi belgede memur tarafından yapılan maddi sahtekârlıklar: Devlet memurunun görevini yaparken tamamen veya kısmen sahte bir belge düzenlemesi veya gerçek bir işlemi değiştirmesi halinde memurun belgede maddi sahtekârlığı söz konusudur. Memur bu belgeyi görevi dolayısıyla düzenlemektedir. Belgeyi kamu gücü kullanarak kanunlar çerçevesinde düzenlemiş olmaktadır.

b.  özel şahıslar tarafından yapılan resmi belgede maddi sahtekârlık: Sahte belgenin sahteliği ispatlanmadan, sahih resmi belge gibi işlem görüyorsa ise sahteliği anlaşılınca ağırlatıcı sebep gerçekleşmiş olur. Belgede maddi sahtekârlık hukuken önemli olmaktadır. Sahtekârlık belgenin sahihliğine, güvenine ve kişilerin menfaatlerine zarar vermeli veya bunları tehlikeye sokmalıdır. Herhangi bir kimse tarafından kolayca anlaşılabilen, kolayca fark edilebilen değişiklikler ve aldatma kabiliyeti olmayan belgeler güvene veya özel şahıslara zarar veremeyeceği için sahtekârlık oluşmaz.

Özel Belgede Sahtekârlık

Özel belge: Resmi olmayan ve resmi belgelerin özelliklerini taşımayan belgelerdir. Kişilerin yazılı belgeleri ve memurların görev ve yetkileri dışında düzenledikleri belgelerdir (kira sözleşmesi).

Özel belgenin sahtekârlığı için;

– Kısmen veya tamamen sahte bir özel belge düzenlemek veya düzenlenmiş gerçek bir belgeyi değiştirmek,

– Sahte veya değiştirilmiş belgeyi kullanmak suçun icra hareketlerini oluşturmaktadır[2]. Ayrıca sahte bir belgeyi düzenlemek veya düzenlenmiş bir belgeyi değiştirmek yeterli olmayıp bu belgenin kullanılması gerekmektedir. Kullanılması ile birlikte eylemin hukuksal sonuç doğuracak kadar önemli olmalıdır.        

Sahte belge, gerçekte olmayan, alınması ya da verilmesi gerekmeyen bir belgenin olayın faili tarafından düzenlenmesi veya bir işlem olmadığı halde varmış gibi düzenlenen belgedir. Burada taklit şeklinde bir sahtecilik söz konusudur. Örneğin, gerçekte yapılmayan bir satış için fatura düzenlenmesi sahte belge olarak adlandırılabilir (Kotan, 1986:20).

Yanıltıcı Belge: Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgelere içeriği itibarıyla yanıltıcı belge denmektedir. Türk Ceza Kanununda (TCK) sahtekarlık suçlarının konusunu oluşturan belgelerde sahtecilik “resmi belgede sahtecilik” ve “özel belgede sahtecilik” ayrımı yapılarak işlenmektedir.

BELGEDE TASDİK/İMZA TASDİKİ

Tasdik belgenin onayıdır ve geçerliliğini gösterir. İmza, noter tasdiki gibi. İmza tasdiki ile söz konusu kişinin kendisi huzurunda imzayı attığını teyit eder ve huzurda atılmalı veya onun tarafından tanınmalıdır. İmzalanacak belgenin hukuken ne anlama geldiği konusunda bir açıklama yapılmaz. Çoğu zaman belgenin hukuken geçerlilik kazanabilmesi için imza tasdikinin yapılması yeterlidir.

Noter onayı ile düzenlenen belgeler daha bağlayıcı ve sağlamdır. Yargıtay 6.C.D. 1996 ve 1996/3267’da “onaysız fotokopiden ibaret belgenin, ne suretle aldatma (iğfal) kabiliyetini haiz olduğu açıklanıp tartışılmadan, mahkûmiyet hükmü kurulması yasaya aykırıdır” demiştir. Ayrıca 1989 Tarih ve E. 89/02620 da ki kararında ise ”onaylı olmayan fotokopi (suret) belge niteliğinde değildir” diyerek konuyu daha da netleştirmiştir.

İnternetten alınan, işlem gören resmi ve özel belgeler dijital imza ve diğer uygulamalarla kabul görmektedir (Adalet Bakanlığı, Uyap; Emniyet Genel Müdürlüğü Polnet).