Parmak İzi İncelemesi ve Kimlik Tespiti

Diğer Alanlarda Verdiğimiz Hizmetler İçin

Görüntü, Video ve Ses İnceleme

Yazı, İmza İnceleme ve Evrakta Sahtecilik İnceleme

Bilişim Suçları İnceleme

Trafik Kazası İncelemesi

1. Amaç
Bu deneme çalışmamızda parmak izleri ile kimliklendirmenin farklı yönleri incelenmiştir. Parmak izleri (desenleri, deri oymacıkları) ile ilgili olarak genelde kimlik tespiti olarak kullanılmış son yıllarda genetik yönü ile incelemeler yapılmaktadır. Kimlik tespiti amaçlı kullanımında şahıs kimliklendirme yapılmaktadır. Parmak izi desenlerinden; ırksal, bölgesel, cinsiyet ve şahsiyet (ikizler, tek/ çift) belirleme mümkün müdür? İkizlerin DNA’larının benzerliği gibi parmak izlerinin özelliği gibi konulara değinilecektir.

2. Giriş
Kimliklendirme şahsiyetin belirlenmesi, hukuki süreç için önemlidir. Adli olaylarda kimliklendirme işlemlerin başlangıcıdır. Bu amaçla bir çok kimlik tespit yöntemleri hukukta kullanılmaktadır. Özellikle kesinliği kabul gören tekniklerle kimliğin belirlenmesi bazı olaylarda çok önemlidir. Resmi kimlik, nüfus cüzdanı, ehliyet, pasaport gibi belgeler kullanılmaktadır. Ancak bunların sahteliği her zaman mümkündür. Özellikle kendini gizlemeye çalışan kişiler bu yola başvurabilmektedir. Aranan kişi , suçlu kişi olmadığını iddia edebilmektedir(estetik yaptırmakta, cinsiyet değiştirmektedir). Bu durumlarda kesin kimliklendirme yöntemlerinden biride parmak izi karşılaştırmasıdır.

Kimlik belirtimi; canlı veya ölü bir kimseyi başkasından ayırt eden özelliklerin tespitine denir. Suçlu veya mağdurun kim olduğunu veya olay yerinde bulunan eşya veya insan vücuduna ait parçaları inceleyerek nasıl bir kimseye ait olduğunu tespit edilmesidir. Kişi(canlı, cansız) eşkalinin belirlenerek kimliğinin ispatı sağlanır.

Kişilerin kimlikleri hukuki, tıbbî yönden belirlenmesi gerekir. Kişi ile ilgili işleme başlanmadan kimlik bilgileri alınır. Sanığın suçla ilgili susma hakkı verilirken kendi kimliği ile ilgili bilgileri doğru olarak belirtme mecburiyeti vardır . Yaşayan kişiler, bozulmamış cesetlerde ve çürümüş cesetlerde kimlik belirtimi yapılır. Bunların metotları farklıdır;
Resmi belge, yüz ve vücudun görünümü, Cinsiyet – yaş tayini, boy ağırlık ölçüleri, bireysel tanımlayıcı izler(el, ayak, yüz ve el yazısı, …), antropometri sistemi, vücut parça / doku / sıvıları, işi beyanları, tanımlayıcı eşya / araçlar vb.

3. Parmak İzi Kimliklendirme Çalışmalarının Tarihçesi
Kriminal incelemelerin başlangıcından bu yana, kişi tanımlamada araştırmacılar; yanılmaz, şaşmaz, güvenilir, bire bir yöntemler bulmaya çalışmışlardır. Kişi tanımlamada ilk sistemler eşkal tanımlama yöntemi kullanılmıştır(Kastamonu Jurnal Defteri). Eşkal tanımlama yönteminin daha sistematik halde kullanımı antropometri olarak bilinen insan vücudunun oluşturan unsurların bire bir ölçümüne dayanmakta idi. Bu yöntem(Bertillon) 1883 yılından itibaren doğru kişi tanımlama yöntemi olarak kabul edilmiş ve uygulanmıştır. 1900’lü yılların başından itibaren kişi tanımlamada parmak izi sistem olarak kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde modern kriminal tanımlamanın en önemli öğelerinden birisi parmak izidir.

Parmak izi sisteminin tarihçesi çok eskilere dayansa da, faydalanılmaya başlanması oldukça yenidir. Tarihi yapıtlarda ve eserlerde parmak izi konusunda kayıtlar çok eski(MÖ) dönemlerde rastlanmaktadır. M.Ö. Türklerin yaşadığı bölgelerden elde edilen toprak eşyalar ve yaşadıkları mağaralarda parmak izi resimleri elde edilmiştir. Günümüzden 3000 yıl önce Çinlilerin yasal belgeleri onaylamak için parmak izlerini kullandıkları bilinmektedir, ancak bununla beraber parmak izinin resim vb. amaçlar için mi yoksa kişi tanımlama için mi kullanıldığı hala tarihin derinliklerinde kalan bilinmeyen öğelerden biridir. Asurlardan evvelki devirlerden kalma tabletlerde parmak izi resimlerine rastlanmıştır. Babillilerin, makbuz veya önemli belgelere parmak izi bastıkları görülmüştür.

Parmak izlerinin birbirine benzemediği çok eski uygarlıklarda biliniyordu. Kitabı Mukaddes’te Eyübün Kitabında, ‘O, her insanın eline öyle bir damga vurdu ki, herkes kendi işini tanıyacaktır .’ Kuran-ı Kerim de “Evet, bizim onun parmak uçlarını bile aynen eski haline getirmeye gücümüz yeter.”

İngiliz Antropolojisti Francis Galton(1822-1911) irsiyetle parmak izlerinin bağını araştırdı, bunu ispatlayamadı ama parmak izlerinin ” değişmez- değiştirilemez” olduğunu ispatladı. Herschel ve Faulds’ un çalışmalarını birleştiren Galton, Edward Richard Henry ile birlikte çalışarak GALTON-HENRY tasnif sistemini kurdular. Bu sistem günümüze kadar kriminal amaçlı kullanılmıştır.

Kriminal olarak parmak Türkiye’ye Avrupa ile birlikte 1910 yılında Yusuf CEMIL tarafından getirilmiştir. İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nde “Parmak İzi Dairesi” kurularak çalışmaya başlanmıştır.

4. Parmak İzi Oluşumu ve Tanımı
Vücudu kaplayan deri, bilhassa el parmaklarının iç yüzeylerinde bir kısım çizgiler meydana getirir (parmakların son falanksları) . Sıra ile bir alçak bir yüksek olmak üzere sıralanırlar. El ve ayak parmaklarımızın ilk boğumlarından sonra 0,2-0,5 mm aralıklarla, az çok birbirlerine paralel çizgiler halinde sıralanmış bu deri kabarıklarının her birine papil hatları denir. Papil hatları, deri altındaki doku içerisinde bulunan ter guddeleri ve dokunma duyumuzu sağlayan sinir uçlarının sıralanmasıyla meydana gelir(Kaygısız 1995: 5).
Parmak izinin oluşmasını sağlayan diğer bir etken por delikleridir. Por delikleri, parmak uçlarından ter maddesinin çıkmasını sağlarlar. Parmak uçları por deliklerinden salgılanan sıvı maddeler nedeniyle devamlı nemli bulunurlar. Por deliklerinden çıkan sıvı; %98,5 su, %0,5-1,5 katı maddeleri ihtiva eder. Bu sıvının 1/3′ ü inorganik maddeler; başlıcasını tuz (NaCl, KCl), 2/3′ ü organik maddeler; üre, uçucu yağ asitleri (formik, asetik, bütirik) ve az miktarda (%0,045) albümin oluşturur. Papil hatları ve por delikleriyle eşyalara dokunulması üzerine parmak izi oluşur(Kaygısız 1995: 5).

5. Parmak İzlerinin Özellikleri
Parmak izleri önemlerini sahip oldukları üç özellik sayesinde kazanmaktadırlar. Bunlar;
5.1. Değişmez ve değiştirilemez özelliği
İnsan bünyesi değişim halindedir ama ana rahmindeyken oluşan papillerin meydana getirdiği şekiller insan doğduktan sonra yaşam boyu ve ölüm sonrası eller çürüyünceye kadar değişmezler ve değiştirilemezler. Parmak izi anne rahminde 3-4′ üncü ayında belirginleşir, papil hatlarının yapısı ve şekli değişmeden, vücudun gelişimine paralel olarak gelişir(5). Fakat papillerin şekillerinde hiç bir zaman değişiklik olmaz. Parmak izinin değişmesi mümkün olmadığı gibi değiştirilmesi de mümkün olmamakta. Çünkü, parmak izi derinin üst tabakasına ait bir iz değildir. Papil hatlarının kökleri derma tabakasındadır. Dış etkenlerle aşındırılan izlerin yerinde oluşan izler öncekinin aynısı olacaktır.

5.2. Benzemezlik (aynı olmama) özelliği
Birbirine uyan iki parmak izinin bulunabilmesi için 64×109 (64 milyar) kişinin parmak izlerinin incelenmesinin gerektiği tespit edilmiştir. Bir elde yan yana iki parmaktaki papil şekilleri, iki eldeki aynı cins parmakların izleri, tek yumurta ikizlerinin parmaklarındaki papil şekilleri hiç bir zaman birbirinin aynı değildir. Parmak izlerinin birbirlerinden farklı olmalarının en önemli nedenlerinden biri papillerin çeşitli kısımlarında yerleşmiş olan karakteristik özelliklerdir. Bir parmak izinde ortalama 150 tane papil karakteristiği vardır. Parmak izleri karakteristiklerinin göreceli yerleri, sayısı ve şekli parmak izini kişiye özgü kılan unsurlardır. Eğer iki parmak izi karşılaştırılacaksa parmak izlerinin şekilce benzer olmaları yeterli değildir, aynı zamanda izlerin birbiriyle göreceli konumlarının da aynı olması da gerekir.

5.3. Tasnif edilebilirlik özelliği
Parmak izlerinin diğer önemli bir özelliği de genel bir modele sahiptir ki, bu parmak izlerinin sistematik olarak sınıflandırılmasına izin verir. Parmak izlerinin tasnif edilebilir özelliği olmasaydı diğer iki özelliğinin kriminal açıdan fazla önemi olamazdı. İnsan vücudunda değişmeyen, benzemeyen birçok anatomik hatlar, çizgiler, sıvılar var ama bunların iz olarak kalması ve tasnifi her zaman mümkün olmadığından parmak izleri kadar yararlanılamamaktadır. Her insanın parmakları farklı papil sayısında ve karakterde izler taşımaktadır. Bu farklı karakterler sınıflandırılabilmekte ve ayırt edici özelliktir. Günümüze kadar dünyada farklı parmak izi sınıflandırma yöntemleri kullanılırken, gelişen teknoloji parmak izleri bilgisayar ortamında sınıflandırılarak karşılaştırma işlemleri yapılabilmektedir.

6. Parmak İzinin Sınıflandırılması
Parmak izleri, sistematik sınıflandırmaya olanak sağlayan desenlere, şekillere sahiptir.
Tüm parmak izlerini genel olarak desen ve şekillerine göre kement (loop) helezon (whorl) ve ark (arches) olmak üzere üç sınıfa ayırmak mümkündür. Amerika da yapılan araştırmalarda parmak izlerinin yüzde 60-65’inin kement, yüzde 30-35’inin helezon ve yaklaşık yüzde 5’inin ark grubundan olduğu bulunmuştur. Bu üç ana grup dünyada kullanılan 10 farklı tasnif sisteminin temelini teşkil etmektedir.

6.1. Parmak izi grupları
Parmak izleri sınıflandırılarak kullanılır hale getirilir. Sınıflandırma belirli formüllerle yapılır ve parmak izlerinden yararlanmak için kolaylık sağlar. Türkiye’de kriminal amaçlı parmak izi çalışmaları yapan polis birimleri parmak izleri gruplarını beş gruba ayırmaktadırlar. Bunlar; 1. ark, çadırlı ark(tak), 2. ilmek, kementli fav, 3. spiral wirbel, 4. dairesel wirbel, 5. karışık şekilli wirbel. Vucettich, parmak izi şekillerini dört genel grubu ayırmıştır. Bunlar; yay, iç ilmik (sola yatık ilmik), dış ilmik (sağa yatık ilmik), demet. Bu tasnif sistemi, günümüzde, İspanyol dilini konuşan ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Henry sisteminde ise parmak izinde beş genel biçim vardır: yay(A), fitilli yay(T), radyal ilmik(R), ulnar ilmik(U) ve demet(W). Dünyadaki bütün parmak izi örneklerinin %65’ini ilmikler, %30’unu demetler meydana getirir. Geri kalan %5 ise diğer tiplerden oluşur.

6.2. Parmak izi tasnifi 
Kullanım amacına göre farklı gruplama ve tasnif sisteminin kullanımı mümkündür.
Klasik yöntem; parmak izlerinin karakteristik özelliklerinden tasnif özelliğini kullanarak ayırma, eşleme vb . acıdan ilk zamanlardan beri kullanılmıştır. Gözle algılamaya dayanır. Yukarıda verilen gruplara göre yapılır. Kriminal amaçlı bir sistemdir. Bu tasnife göre tüm parmak izleri 1024 (32×32) alt gruba ayrılmaktadır. Taramayı ve nereye konulacağını kolaylaştıran bu sisteme göre çeşitli nedenlerle bireylerden alınan on parmak izi belli bir sisteme göre ayarlanmış dolaplara ve bu dolapların gözlerine yerleştirilir. Bu sistem elle(manuel olarak) işleyen Henry-Galton sistemindir.

Bilgisayarlı sistem; AFIS (Automated Fingerprint İdentifation System) bilgisayar teknolojisi kullanılarak parmak izi görüntülerinin kaydedilmesi ayrıntılı bilgi çıkarılması, doğrulanması, sorgulanarak karşılaştırılması, eşlenmesi ve depolanması ile süratli ve doğru kimlik tespitine imkan veren sistemlerdir.

7. Parmak İzi ve Kimliklendirme
Türler arası ve aynı cinsi fertleri arası farklılık tüm canlılar için bir özelliktir. Bu fertlerin(bitki, hayvan, insan) sima, ses, … anne karnında toprakta filizleme ile başlamakta ve devam ederek bir ayırt edici özellik olarak devam etmektedir.

Her insan kendine özgüdür. Siması, boyu, vücut ölçüleri, biyolojik yapısı vb. Bu insanların dikkatini ilk zamanlardan beri çekmiştir. Özellikle parmak izi uzun yıllardır kimliklendirmede, kriminal acılardan vb. dikkati çekmektedir. Parmak izlerinin oluşumu irsiyet(heredite) kanunlarına uymaktadır.

İnsanın farklığından yola çıkıldığında parmak izi desenleri de her insanda farklıdır. farklı olduğu gibi sıvılarda da farklı olmaktadır. Bu DNA incelemesinin yapılmasına imkan sağlayabilmektedir.

Parmak ve el ayası izleri morfolojik özelliklerden olup bunlar hiçbir zaman dış etkenlerin etkisi altında değildir. Bireylerin kan grubu gibi yaşamı boyunca değişmeden kalırlar.

Parmak izinden kimliklendirme de, cinsiyet, ırk ve bireyi tanıma ile ilgili yapılan araştırmalarda bu kimliklendirmenin mümkün olduğu görülmektedir. Parmak izlerinin desenlerinin farklılığı bu imkanı vermektedir. Bu farklılığın ırksal, bölgesel, cinsiyet, şahsiyet vb. göre dizilmiş olmaları mümkündür. Bu farklılıklar; düğüm tipi farklılığı/sıklığı, çizgi sayısı/ sıklığı, farklılığı. Ancak diğer kimliklendirme metotlarında olduğu gibi bu alanla ilgili de çekinceler söz konusudur.

Ülkemizde bu konularda çalışmalar yeterince bulunmamaktadır. II. Türk Tarih Kongresi’nde “Türk ırkının biyolojisine ait araştırmalar; kan grupları ve parmak izleri” konuları tartışılmıştır(Sadi Irmak, 1937). Sınırlı sayıdaki yayınlara ve çalışmalara değinilecek ve kriminal olaylarda uzun yıllar parmak izi uzmanlığı yapmışların gözlemlerine yer verilecektir . Kriminal amaçlı parmak izi arşivi kadın, erkek, suçlu, suçsuz olarak arşivlenmektedir. Buda bize parmak izlerinin incelenmesi durumunda bir sonuca gidilmesine imkan vermektedir.

7.1. Parmak izlerinde ırksal, bölgesel farklılıklar veya benzerlikler
Galton; İngiliz, Gali, Musevi, Baskların el parmakizi desen tiplerini karşılaştırmış arada farkı saptayamamış bunu örnek sayısının yeterli olmadığına bağlamıştır . Irklar arası parmak izi desenlerinin farklı olacağını iddia etmiştir.

Cummins ve Midlo; parmak izi deseninde papil sıklığını incelemişler oranlarının farklı olduğunu tespit etmişlerdir(Hindu, Arap, Suriyeli, Mısır, beyaz ve siyah, bölgesel farklılıklar tespit edilmiştir) .

Karev; Bulgaristan kuzey bölgesinde gözlemlerini ile ırklar arası parmak izi desenlerinin ayırt edici/farklı olduğunu gözlemlemiştir.

Türkiye’de Alp-Neyzi; parmak izi desenlerini incelemiş ırklar arasında farklılıklar olduğunu gözlemlemişlerdir.

Bonnevie; ana-baba ve çocuklar üzerinde yaptığı incelemede figür ve papil sayıları, delta değerlere bakarak kalıtım yolu ile benzeştiğini belirtmektedir.

Uzun yıllar polis parmak izi uzmanlığında çalışmış olanlarla yapılan görüşmelerde elin yapısına göre(fiziki, opak, büyüklüğü) parmak izi desenlerinin ırksal/bölgesel farklılık gösterdiği belirtmişlerdir.

7.2. Parmak izlerinde Cinsiyet
Kadın ve erkeğin farklı biyokimyasal yapıya sahip olması, fizyolojik / anatomik farklılıklar olması parmak izi desenlerinin de cinsiyete bağlı farklılıklar oluşturması mümkündür.

Grace; Güney Afrika beyazlarında erkek ile kadınların parmak izi desenlerini inceleyerek desenlerin cinsiyete göre farklı şekil aldığını gözlemlemiştir .

Türkiye’de Alp-Neyzi; Türk erkek ile kızların düğüm tipi, kemer tipi cinsiyetler arası farklılıklar olduğunu gözlemlemişlerdir . Atasu bu çalışmalara paralel olarak Türk ve Bulgar popülasyonlarında erkeklerde düğüm tipi örnekler fazla, unlar ve radial ilmek tipi örneklerin az olduğunu. Düğüm tipi erkeklerde sık görüldüğünden bu örnek tipinin cinsiyete bağlı kalıtım şekli gösterebileceğini belirtmektedir. Yine Atasu (1982) 250 erkek ve 250 kız parmak izi deseni üzerindeki çizgi sayıları inceleyerek erkeklerin bireysel parmak uçlarındaki çizgi sayılarının ortalamaları kızlarınkinden fazla olduğunu gözlemlemiştir .

Parmak izi uzmanı gözlemlerine göre kadın erkek por aralığının darlığı(sıklığı) ve papillerini inceliği tespit edilmiştir(% 75-80) .

7.3. Parmak izlerinde Şahsiyet
Kişilerin parmak izlerinin benzemediği yukarıda parmak izi özellikleri bahsinde anlatılmıştır. Ancak yine parmak izi genetik yapısına göre bir benzerlik söz konusudur. Özellikle akrabalık bağının, genetik yapının çok yakın olduğu durumlarda bu nasıl bir hal almaktadır? Özellikle ikizlerde; tek ve çift yumurta ikizlerinde benzerlik ve farklılıklara dikkat edilmesi gerekmektedir.

Parmak izi uzmanları kardeşlerin parmak izi desenlerinin benzerlikler gösterdiği gözlemlediğini belirtmektedir. Yine yukarıda ırksal/bölgesel benzerliklerin olduğu belirtilmiştir .

Parmak izlerinin oluşumu irsiyet kanunlarına uyar(heredite). Spiral(wirbel) şeklin dominant(baskın), ark şeklinin resesif(çekinik) olduğu anlaşılmıştır. Bu sebeple çocukların parmak izleri ile anne ve babası parmak izleri arasında ilişki bulunur. Fakat aynı olamaz. Eğer bir uyum bulunursa baş ve işaret parmakları bir guruba, orta yüzük ve küçük parmak izleri diğer bir gruba girer .

Parmak izlerinde çizgiler arasındaki uzaklık, çizgi sayısı farklılıkları karakteristik hale getirmektedir. Metin Özbek; ırk renklerine göre indeksler(Lschi, Oivier) özellikle Dankmeijer indeksler siyahlar 10-25, beyazlar 10-20, ve sarılar 0-10 . Bazı erkek ırklar için Commıns indeksleri (İspanyol 12.3, Portekiz 12.2, Çinliler 14.9, Japonlar 14.2) . El ayasında her parmağı bağlı farklı desende izler. Ayak tabanı izleri de kendine özgü bu alanla ilgili fazla çalışma bulunmamaktadır(düz tabanlılık) gibi farklılıklar bunu etkilemektedir .

Semiha Tunakan; bu konularla ilgili çalışmalar mevcuttur ama henüz ispatı
El ayası(palma) ve ayak tabanı(lanta) derisi vücudun diğer kısımlarından farklı bir yapı gösterir. Çok özel karışık şekiller, desenler, figürler meydana getirirler. Bunlar fertler arasında ayrılıklar oluştururlar. Figürlerin çeşitliği kombonizeliği artırır bu farklılık ve bunların formüle edilerek tasnif edilmesi ve günümüzde dijital olarak arşivlenmesi kriminalistik açısından önemini artırmıştır. Biyoloji bu figürlerin kantitatif değeri, genetik yapısı vb. bu alanda çalışmalar eskilere dayanmaktadır. Fischer bu çizgilerin kan grupları ve diğer karakterler gibi pratik biyolojide kullanılabileceğini kanaatindedir . Semiha Tunakan, araştırmalarında(Türkiye) 260 kişi cinsler arasında parmak desen ve sayılarının farklı olduğunu tespit etmiş ve bunun zamanında rahim içi etkilere bağlandığını belirtmektedir. İnsan topluluklarındaki ferdi kantitatif değerleri tablo 7(s.24) ele alarak ortalama değerler 12.23 den 20.6 arasında yer almaktadır. Türk değeri 14.30 olarak yer almaktadır(s.22). Irklar arasında R, U, V faktörlerinin çokluk nispetleri tablo 9(s.28). Biyolojide çift yumurta ikizlerinin benzerliği genetik yapının benzerliği parmak izleri benzerliği algılanmaktadır. Tıpkı benzerliğin olması mümkün değildir.

Semiha Tunakan ve diğer araştırmacıların tespitlerine göre Türk ırkı Asya ile Avrupa ırkları arasında yer almakta. Asya ırkına uzaklaşırken Avrupa ırkının Akdeniz ırkına yakınlaşmaktadır. Bu da diğer biyolojik saptamalara göre Türk ırkının Asya’dan Avrupa’ya göç dalgası ile yayıldığını göstermektedir.

7.4. El ayası, avuç içi izleri
El ayası izleri/figürleri kendi içinde bir düzenlilik oluşturur ve formüle edilerek sayısal değerler ifade edilir. Bu değerler parmak izinde olduğu gibi kişi, cinsiyet ve ırksal farklı değerleri ifade etmektedir. Muhtelif ırklarda el formüllerinin çokluk nispeti farklı araştırmacılar tarafından incelenmiş ve değerler elde edilmiştir. Bu değerler Semiha Tunakan s.39 tablo 12 verilmiştir. Cinsiyet arasında farklar tablo 15 s. 45 gösterilmiştir. El ayası izlerinde parmakların devamını takip eden izlerde figürlerin farklılığı gözlenmiştir(s. 47 tablo 16) bu ırklar arasında da dikkati çekmektedir. Parmaklar arası figürlerde büklüm şeklinin I, II, III, IV, V parmak arası alanlarında çokluk nispetleri ırklara göre farklılıkları dikkati çekmektedir s. 49 tablo 17 ve 18 görülmektedir.

7.5. İkizleri kimliklendirme
İkizler genetik yapıları ile bilim dünyasının dikkatini çekmiştir. Vücut yapıları, göz renkleri, konuşurken dudaklarının aldığı şekilleri kadar birbirinin aynısı/benzeri olan bu kardeşlerin bu güne kadar çözümlenen DNA’ları da aynıdır. Acaba bu genetik benzerlikte parmak izlerinin benzerliği nasıldır?
İki(veya daha fazla) yavrunun doğması insanda da zaman zaman görülür ki buna tıp literatüründe ve halk dilinde ikiz (ya da dünyaya gelen çocuk sayısına da bağlı olarak üçüz, dördüz, beşiz vs) doğum denir. Özellikle kısırlıkla ilgili tedavi gören kadınlarda aynı anda birden fazla oosit (dişi üreme hücresi, yumurta) üretilmesi ve ovaryumlardan (yumurtalık) bırakılması (yumurtlama) sonucu çoğul gebelik örnekleri görülmektedir .
İkiz kardeşler genel olarak iki başlık altında değerlendirilir; Tek yumurta ve Çift yumurta ikizleri
Çift yumurta ikizleri; dişi üreme organından aynı anda bırakılan iki ayrı yumurta hücresinin farklı sperm hücreleri tarafından döllenerek iki ayrı zigot (cenin) oluşması sonucu meydana gelirler ve ileride ikiz kardeşler kısmında anlatılacağı gibi, farklı zamanda doğmuş iki kardeş kadar birbirlerine benzerler.
Tek yumurta ikizleri; ise yumurtanın döllenmesinden sonra oluşan zigotun mitoz bölünme(ler) geçirerek parçalara ayrılması ve her parçadan ayrı bir canlının gelişmesi sonucu meydana gelirler. Döllenmiş yumurta hücresi (zigot) ”morula” ve “blastula” evrelerinden geçip yeni canlıyı oluşturmak üzere ardı ardına mitoz bölünmeler geçirir ve birbirinin genetik olarak kopyası olan hücreler oluşturur. İşte, zigotun ilk bölünmeden sonra 2 “blastomer”den (blastomer yeni oluşmaya başlamış canlının hücrelerine verilen addır) ibaret olduğu sırada bu iki blastomerin birbirinden ayrılıp ayrı veya aynı amniyon zarı, koriyon zarı ve plasenta boşluklarında gelişimlerine devam etmeleri neticesinde, gebelik dönemi sona erdiğinde tek yumurta ikizi kardeşler dünyaya gelir.
Sürekli mitoz bölünme geçiren hücreden meydana gelen aynı DNA moleküllerine sahip hücrelerin ve bu hücrelerin gelişimi sonucu ortaya çıkacak olan organizmanın (hücreler birleşerek dokuları; dokular birleşerek organları; organlar birleşerek sistemleri ve sistemler birleşerek organizmayı oluştururlar) genotip (genlerinin yapısı) ve fenotip (dış görünüş özellikleri) bakımından teorik olarak tamamen aynı olacaklardır.
Bu benzerlik, ki şu anda “aynılık” derecesine erişmiş durumdadır, değerlendirildiğinde, parmak izlerinin de aynı olması beklenebilir, hatta günümüz tıp kaynaklarında parmak izlerinin aynı olduğuna dair bilgi dahi mevcuttur. Bu acaba ne kadar doğrudur?
İki insanın parmak izlerinin mutlaka farklı olduğu kabulünden yola çıkılarak mahkum edilmiş insanlar acaba tek yumurta ikizi oldukları kardeşlerinin işledikleri suçların mı cezasını çekmektedir? Polisin ve suç soruşturmasında rol alan diğer makamların, suç araştırması ve soruşturması bakımından bir hatası var mıdır? Yoksa bu genetik ve kriminalistik bilimlerinin çaresiz kaldığı bir nokta mıdır? Tek yumurta ikizi kardeşlerin parmak izleri aynı olabilir mi?
İkizlerin incelenmesi aslen genetik bilimine özgü bir konudur. Organizmanın kuruluş ve işleyişinde genetik olmayan etkenlerin ayrılmasında, paylarının saptanmasında ve karşılıklı ilişkilerinin değerlendirilmesi ilk kez İngiliz Galton tarafından önerilmiştir. Tek yumurta ikizlerinin genetik yapıca birbirlerinin aynı, dolayısıyla aralarındaki farkların sıfır, ayrı fertilizasyon (döllenme) ürünü olan çift yumurta ikizlerinin de genotipçe farklı ve aralarındaki farkların da fazla olacağı gerçeğine dayanır.
İkizliğin nedeni ve oluş mekanizması kesinlikle açığa kavuşmamışsa da ikiz ailelerin bilinmesi, yani ikizliğin ailede tekrarlanması (familiyal konsantrasyon) olguda genetik etkenlerin varlığını düşündürür. (negrolarda daha sık, bakınız tablo:1) tüm doğumların %1,2 kadarı ikizken ölüm oranlarının tekizlere göre yüksekliği sebebiyle erişkinler arasında sıklık %10 altına düşer.
Tek yumurta ikizlerinin tam veya tama yakın benzerliklerine rağmen çift yumurta ikizleri arasındaki benzerliğin ikiz olmayan (flaternal) iki kardeş arasındaki kadar olması, ilgilenilen karakterin genetik etkenler tarafından ortaya çıkarıldığına kuvvetle belgedir. Buna konkordans (benzerlik) denir ve uygunluk saptanır.

Tablo: İkizlerin ırk ve toplumlara göre dağılımı
Irk veya toplum Tek yumurta ikizleri
(1000 doğumda) Çift yumurta ikizleri
(1000 doğumda) Toplam (1000 doğumda)
Yoruba (Afrika) 5,0 40,0 45,0
Negro (Afrika)
4,9 22,0 27,2
Negro (Amerika) 3,9 10,1 14,0
Danimarkalı 3,8 10,2 14,0
İtalyan 3,7 8,6 12,3
İsrailli 3,8 7,3 11,1
Kafkasyan (Amerika) 3,8 6,1 9,9
Japon 4,0 2,3 6,3
Türk 2,75 12,15 14,9

Bu noktada karşımıza çıkan şüphe, tek yumurta ikizlerinin parmak izlerinin aynı olup olmayacağı idi. Hukuk ve adli tıp kaynaklarından parmak izlerinin kişiye özgü olduğu bilgisi bulunsa da, insan gelişimini inceleyen embriyoloji kitaplarının bazılarında parmak izlerinin aynı olabileceği insanlar olarak tek yumurta ikizlerinin gösterildiği yer almaktadır.

Aslında, tek yumurta ikizi kardeşler akla geldiğinde parmak izlerinin aynı olacağının düşünülmesi ilk anda mantıklı görülebilir. Hatta çalışmamızda incelenen ve sonda ek olarak verilen parmak izleri karşılaştırıldığında genel bakışla çok büyük benzerlikler taşıdıkları görülecekler. Ama bu büyük benzerliklerin arkasında ayrıntılı inceleme ile fark edilen ve fark edilmesi belli bir tecrübe, profesyonel bilgi birikimi gerektiren farklılıklar vardır ve böyle bir farklılık olması izlerin farklı olduğuna dair geçerli ve yeterli bir unsur sayılır.

Acaba tek yumurta ikizlerinin parmak izleri neden farklıdır? Diğer insanların parmak izlerinin farklı olması anlaşılabilir, zira her hangi bir ortak noktaları yoktur. Tek yumurta ikizleri, adından da anlaşılacağı üzere, bir tek yumurta hücresinin bir tek sperm hücresiyle döllenmesinin ardından oluşan zigotun, bölünme veya bölünmeler geçirmesi sonucu doğar. Bu bölünmede genetik kalıtım malzemesi olan DNA önce hücre içinde çoğaltılır ve yavru hücrelerin her birine aynı DNA’ların geçirilmesi sağlanır .

Nükleotid sıralamasına sahip olan bir DNA parçası düşünelim. Hücre mitoz bölünme geçireceği zaman bu DNA’nın iki sarmalı birbirinden ayrılır ve iki iplikçik şekline gelir. Şeklinde iki sarmala dönüşür. Yalnız kalan her iki iplikçik hücre sıvısı (sitoplazma) içinde bulunan nükleotidlerden kendisini tamamlar ve ortaya iki sarmal çıkar.
Bu iki DNA’nın birbirinin aynısı olduğuna dikkat ediniz. Teorik olarak tüm DNA’ları birbirinin aynısı olmasına rağmen tek yumurta ikizlerinin parmak izleri birbirinden farklıdır. İnsanın fenotipi (dış görünüş) genotipe bağlı olsa da, bazı özelliklerin aynı genotipe sahip insanlarda farklı olacağı ortadadır. Ayrıca örnek olarak alınan tek yumurta ikizi kardeşlerin parmak izlerinin birbirinden farklı olması da buna kanıttır. Bilimsel olarak bakıldığında şimdiye kadar çözülmüş olan DNA şifrelerinde parmak izini belirleyen gen bölgesi henüz tespit edilememiştir. İnsan genomunun tam olarak çözülmesi ardından net bir açıklama getirilecektir.Tek yumurta ikiz kardeşlerin sağ el baş parmak izleri

8. Sonuç
Tabiattaki farklılıklar insanda kendini daha fazla belli etmektedir. Her insan her şeyi ile kendine özgüdür. Yani her insan bir ferttir. Ama insan türü içerisinde ki benzerlik ve farklılıklar parmak izi şekilleri içinde mümkün olmaktadır. Bu insan aleminin sınıflanmasında yer alan; âlem, şube, sınıf, takım, familya, alt familya, oymak, cins, tür içerisinde kendini benzer veya farklı olarak görülmektedir. Bu farklılıkların kimlik tespiti amaçlı kullanımını mümkün kılmaktadır. İnsan türü içerisinde kendine en yakın olan tek yumurta ikizlerinin parmak izleri bile birbirinden farklıdır.
Parmak izi alanında inceleme yapan  bilirkişilerin eğitiminin bu yönde olması ve kriminal inceleme tekniklerini bilmesi gerekmektedir.

9. Örnek olay
(2001-Bahar Malatya) sahte kimlik kullandığı parmak izinden tespit edilen A için sahte kimlik kullanmaktan dosya hazırlıyor. İşlem Ankara’dan yapıldığı için bilgi veriliyor. Dosyaya balkıdığında işlemler Ankara’dan yapılmış şahısın nüfus kaydı Malatya olduğu için örnekler gönderilmiş. Arşiv bilgileri elde edildiğinde tüm kimlik bilgileri aynı ancak sadece isimler farklı olan iki adet on parmak basım formu elde edildi. Parmak izi izleri birbirine çok benziyor ama aynı olmadığı gözlemlenir ve Malatya’nın iki farklı formu tek kişinin olduğunu gözlemlediği, tekrar incelemenin yapılması dikkat edilmesi halinde formların bir kişiye ait olmayıp iki kişiye ait olduğu. Sahte kimlik kullanımının bu bilgilerle anlaşılamayacağı bildirilir. Bu olayda kişileri test etme olmadı ama muhtemel ikizdi .

      Mustafa KAYGISIZ

Kaynaklar
-Alp-Neyzi(1975), Türk Çocuklarında Dermatoglifik Özellikler, XIII. TPK tebliğler Kitabı s. 146-151
-Burglary Investigation Decision Model Replication
– John. E. ECK / Police Executive Research Forum / 1978
– Criminal Investigation
– Charles SWANSON, Jr; Neil C. CHAMELİN; Leonard TERRITO
– Good Year Publishing Company Inc. / Santa Monica CALIFORNIA / 1977
– Ekinay E.(2003), Parmak izleri ve Tek Yumurta İkizi Kardeşler ilişkisi, PA, GBF, Bitirme Tezi, Ankara
– Ana Britannica / Ana Yayıncılık A.Ş. ve Encylopædia Britannica Inc. / 1986-1987
– Büyük Larousse / Milliyet Gazetecilik A.Ş. / 1990
– Meydan Larousse / Sabah Gazetecilik A.Ş. / 1993
– Genetiğe Giriş Dr. Bekir Sıtkı ŞAYLI Ayyıldız Matbaası / Ankara / 1976
– İkili SarmalJames D. WATSON (Çeviren: Alev SERİN) / TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları / Ankara / Nisan 1999
– Langman’s Medical Embriology(Çeviri: Doç.Dr. Can BAŞAKLAR) PalmaYayıncılık / Ekim 1993
– Sadi Irmak,Türk Irkının Biyolojisine Ait Araştırmalar(kan grupları ve parmak izleri) 1937 İkinci Türk Tarih Kongresi.
– Metin Özbek, İnsan ve Irk Remzi Kitabevi 1979 İstanbul
– Semiha Tunakan, Türklerde Parmak ve El İzlerinin Antropoloji Bakımından İncelenmesi, Güney Matb. , Ankara 1948
– Söylemez, A.(1982), Kriminalistik ve Suç Yeri İncelemesi, 1.Basım, Haşmet Matbaası, s.1-95, İstanbul.
– The Science of Fingerprint (1986), U.S. Department of Justice, Federal Bureau of Investigation (FBI), pp. 1-211.
– Scene of Crime Handbook of Fingerprint Development Techniques (1993), Police Scientific Development Branch Home Office, pp.1-157, London.
– Korhan, E.(1967), Parmak Izleri ve Henry-Galton Tam Tasnifi, Kardeş Matbaası, s.1-50, İstanbul.
– Atasu, M.(1989), Türk Çocuklarının Derioymacılığı Bulguları, Adli Tıp Dergisi,
5 : 117-129, İstanbul.

Diğer Alanlarda Verdiğimiz Hizmetler İçin

Görüntü, Video ve Ses İnceleme

Yazı, İmza İnceleme ve Evrakta Sahtecilik İnceleme

Bilişim Suçları İnceleme

Trafik Kazası İncelemesi

Bu alanlarda bilirkişi, kriminal inceleme, uzman görüşü hizmeti verilmektedir.

Bilirkisiraporlari.com da yayınlamakta olan her makale kurucu bilirkişilerimiz tarafından yazılmış olup yayınlanmış eserlerden oluşmaktır. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası kapsamında korunmaktadır. İzinsiz kopyalanması yasaktır.