Çek Nedir? Sahte Çek İnceleme

ÇEK NEDİR?  Karşılıksız Çek Nedir ? Çek Sahteciliği, Sahte Çek İnceleme

1. Çek Nedir; Çek bir bankaya hitaben yazılmış ve Türk Ticaret Kanununda belirtilen hükümlere göre düzenlenmiş, ödeme emri niteliğinde olan kıymetli bir kâğıt, evraktır.

Çek de üç taraf bulunur:

– Keşideci: Çeki düzenleyen

– Muhatap: Çeki ödeyecek banka şubesi borçlu

– Hamil: alacaklı (hamiline) keşide edilmiş çeki elinde bulunduran kişi,

Keşide: Çekin düzenlenerek imza edilmesi ve hamile verilmesi anlamındadır.

2. Çek, hukuki mahiyeti itibariyle bir ödeme aracıdır. Türk Ticaret Kanunu’nun 692. maddesinde çekin şekle ait yasal unsurları aşağıdaki gibi belirtilmiştir.

– Çek Kelimesi: Bir çekin geçerli olabilmesi için mutlaka ÇEK kelimesinin bulunması gerekir. Eğer çek Türkçeden başka bir dilde yazılmış ise o dilde çek karşılığı olarak kullanılan kelime bulunmalıdır.

– Kayıtsız ve Şartsız Muayyen Bir Bedelin Ödenmesi İçin Havale: Çek kredi aracı olmadığı için faiz öngörülemez. Çekin üzerine yazılan faiz şartı, konulmamış sayılır. Çek bankaya ibraz edildiği zaman eğer borçlunun hesabında yeteri kadar para varsa banka tarafından herhangi bir şart konulmazsızın ödenmesi gerekir.

– Ödeyecek Kimsenin “Muhatabın” Adı ve Soyadı: Türkiye’de ödenecek çeklerde muhatap ancak bir banka veya özel finans kurumu olabilir.

– Ödeme Yeri: Çekte ödeme yerinin gösterilmesi zorunlu değildir. Gösterilmediği takdirde, muhatabın ad ve soyadı yanında (bankanın unvanının) gösterilen yer ödeme yeridir.

– Keşide Günü ve Yeri: Çek üzerinde yazılı tarih ile gerçek keşide günü birbirine uymuyorsa, çek üzerinde yazılı bulunan tarih dikkate alınır. Keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz edilen çek (İleri tarihli çek), ibraz günü ödenir.

– Keşidecinin (Çeki Düzenleyen) İmzası: Çeki düzenleyene (Keşideci) çek amiri de denir. Çeki, bankada hesabı bulunan ve yetkili olan kişi imzalayabilir. İmza yerine, parmak izi geçerli olmadığı gibi mühür de kullanılamaz.

Çek Nasıl Düzenlenir ?

Çek Defteri Nerden Alınır?

Çek Defteri Nasıl Alınır?

– Çek Karnelerinin Bankalardan Alınması: Çek karnesi isteminde bulunan firma ya da kişilerin mevduat hesaplarında yeterli bakiye bulundurması, hesap sahibinin ticari ve mali durumunun yeterli ve ödeme ahlakının bulunması gerekir. Bankaların kendilerine her başvuran kişiye çek karnesi verme yükümlülüğü yoktur. Çek karneleri, bankalar tarafından basılır veya bastırılır. Bankalar, çek karnesi verdikleri müşterilerinin açık kimlik ve adresleri ile vergi kimlik numaralarını talep ederler.

– Çek Düzenlenmesi: Çek düzenlenirken zorunlu şekil şartlarına uyulması gerekir. Yukarıda verilen şekil şartlarına uyulduğu takdirde düzenlemede herhangi bir zorluk ile karşılaşılmaz. Ancak özellikle rakam yazılırken çok dikkat edilmesi gerekir. Uygulamada çekler hamiline veya nama yazılı olarak düzenlenebilir.

* Hamiline yazılı çeklerde isim belirtilmez. Çek kimin elinde ise o kişi çeki tahsil edebilir.

* Nama yazılı çeklerde ise isim belirtilir ve ismi yazılı kişiden başkası çeki tahsil edemez.

Çek Nasıl Ciro Edilir?
Çekte aynı bonoda olduğu gibi ciro ile başkasına devredilebilir. Ciro yapan kişiye ciranta denir. İki tür ciro vardır:

– Tam ciro: Çekin devredildiği kişinin ad ve soyadı ile “ödeyiniz” yazılarak imzalanır. İsmi yazan kişiden başkası tahsil edemez.

– Beyaz ciro: İsim belirtilmeden sadece “ödeyiniz” yazılır ve imzalanır. Çek kimin elinde ise o tahsil edebilir.

Çek Nasıl Tahsil Edilir ?

– Vade: Çek görüldüğünde ödenir. Buna aykırı herhangi bir kayıt (vade) yazılmamış hükmündedir, dolayısıyla geçersizdir. Keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan bir çek ibraz günü ödenir. Karşılığı yok ise arkası yazılır.

– Ödeme İçin İbraz Süreleri: Çek görüldüğünde ödenir. Aynı zamanda çek bir ödeme aracıdır. Bu sebeple, çeklerde kabul ve vade yoktur. Fakat keşide ve ödeme yerleri dikkate alınarak çekler için ibraz süreleri belirlenmiştir. Bu süreler şunlardır:

– Çek, keşide edildiği yerde ödenecekse (çekin üzerinde yazılı muhatap banka şubesi ile keşide yeri aynı ise) on gün,

– Keşide edildiği yerden başka bir yerde ödenecekse (çek üzerindeki muhatap banka şubesi ile keşide yeri farklı ise) bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.

– Türkiye’de keşide edilen çek, başka bir yerde ve fakat aynı kıta üzerindeki bir ülkede ödenecekse bir ay, ( Bir Avrupa ülkesinde çekilip de Akdeniz’de sahili bulunan bir ülkede ödenecek olan veya Akdeniz’de sahili bulunan bir ülkede çekilip bir Avrupa ülkesinde ödenecek çekler, aynı kıtada keşide edilmiş ve ödenmesi şart kılınmış çek sayılır.)

– Bir kıtada keşide edilen çek, başka bir kıtada ödenecekse üç ay içinde ibraz edilmelidir.

Söz konusu süreler, çekte keşide günü olarak gösterilen tarihten itibaren işlemeye başlar. Çek, bu süreler içinde ibraz edilmezse, keşideci çekten rücû edebilir (cayabilir). Etmemişse, muhatap sürenin geçmiş olmasına rağmen ödemede bulunabilir. Fakat ibraz süresi geçtikten sonra muhatabın alacaklıya ödemede bulunma zorunluluğu yoktur. Bu durumda alacaklının, cirantalara ( Varsa ciro edenlere) ve keşideciye de müracaat hakkı yoktur.

Keşide yeri ile ödeme yeri ayrı kıtalarda bulunsa dahi her iki yer ülkesinin Akdeniz’de kıyılarının olması halinde ibraz süresi üç ay değil, bir ay olarak kabul edilir. Yukarıda yazılı müddetler, çekte keşide günü olarak gösterilen tarihten (keşide günü hariç) itibaren başlar. Sürenin son günü tatile rastladığı takdirde, süre takip eden ilk işgününe kadar uzar. Aradaki tatil günleri süre hesabına dâhildir.

Çek Sahteciliği Nedir?

Ticari hayatta sıklıkla karşılaşılmaktadır. Karşılıksız çek, sahte çek, tahrifata uğramış çek, mezar çek gibi yapılma yöntemlerine adlandırılmaktadır. Sahte çek olayı ile karşılaşıldığında öncelikle çekin hangi yönden sahte olduğu ve kimin elinden çıktığı grafolojik incelemelerin yapılması gerekir.

Bu tür durumla karşılaşılması durumunda çekin bu özelliğinin bilinmesi gerekmektedir. Çekler kıymetli kâğıt olduğundan özel baskı yöntemi uygulanır. Yine yukarıda ifade edildiği gibi düzenlenmesi gibi hususların uygun olması gerekir.

Sıklıkla karşılaşılan bir durumda çekte keşideci imzasının gerçek keşideciye ait olmamamsıdır.

Çekin Düzenlenmesi Ve Çek İle Alışveriş Yapılmasında Dikkat Edilecek Hususlar

– Çek karnelerinin gerçek kıymetli güvenilirlik derecesi yüksek olması, aynen bankomatlarda olduğu gibi sahteciliğinin anlaşılması mümkündür. El ve göz ile kontrol edilmelidir.

– İlgili bankadan karşılığı veya keşidecinin ekonomik hali sorulmalıdır.

– Çek doldurulmasında kurallara dikkat edilmelidir. Keşideci veya ciranta edenler bizzat huzurda yazıp imzalamasını isteyin.

– Tanımadığınız kişilerin çek vermesi durumunda sahte kimlik kullanmış olabileceğini aklınızdan geçirin, kontrol edin ve araştırın.

– Acele davranan veya bol keseden atarak makulün üzeri fiyattan alış veriş yapanlara dikkatli olun.

Bu alanlarda bilirkişi, kriminal inceleme, uzman görüşü hizmeti verilmektedir.İletişim bölümünden bizi arayarak bilgi alabilirsiniz.

Bilirkisiraporlari.com da yayınlamakta olan her makale kurucu bilirkişilerimiz tarafından yazılmış olup yayınlanmış eserlerden oluşmaktır. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası kapsamında korunmaktadır. İzinsiz kopyalanması yasaktır.