Trafik Kazalarında Kusur Tespiti ve Bilirkişi Raporu

Trafik Kazası Kusur Tespiti ve Bilirkişi Raporu

Diğer Alanlarda Verdiğimiz Hizmetler İçin

Görüntü, Video ve Ses İnceleme

Yazı, İmza İnceleme ve Evrakta Sahtecilik İnceleme

Bilişim Suçları İnceleme

Trafik Kazası İncelemesi

Trafik Kazalarında Kusur Tespiti Aşamaları

Hasarlı, yaralamalı ve ölümlü trafik kazalarının bir kısmında olaya karışan maktul, araç ve sürücü faili meçhul kalmaktadır. Ceza, hukuk ve idari davalar için bunların tespiti önemlidir. Ancak olaydan hemen sonra olay yerinde ve diğer bulgularla ilgili yeterince çalışma yapılmadığı için tespiti sağlanmamakta veya doğru tespit yapılamamaktadır. Mahkemeler uzamakta, taraflar mağdur olmakta ve ceza adalet sistemi yetersiz kalmaktadır. Kaza yerinin /olay yerinin olaydan sonra korunması, tespiti ve incelenmesinin bir sistematik içinde yapılması gereklidir.
Trafik kazaları, kaza, cinayet olarak ortaya çıkması mümkündür. Bu durumu belirlemek için detaylı bir inceleme ve araştırmanın yapılması gereklidir (Suikast olarak iddia edilen Susurluk Kazası, Ahmet Türk-B. Trakya, Adnan Kahveci) Adli dosyalarda , devam eden davalarda ihtiyaç duyulması halinde bu alanda yeterli donanıma sahip trafik bilirkişilerinden raporlama ve uzman görüşü hizmeti alınmaktadır.

Trafik Kazaları Konusunda Teknik Destek Almak için Tıklayınız
I. TRAFİK KAZASI OLAYI SORUŞTURMASI
Trafik kazalarının nedenlerini araştırmak, kazaya karışan araçların kaza yerindeki durumunu incelemek, taraflara ait kusur ve tazminat talepleri hakkında idari, ceza ve hukuk mahkemelerinde olayın çözümü için olayın başından soruşturmanın yapılması gerekir.
Hazırlık tahkikatlarında, kaza ile yapılan işlemler daha sonra ki ceza adalet sisteminde yer alan hususları temelinden etkilemektedir. da önemsiz görünen bazı unsurları da elde edebilir. Ölümlü ve yaralamalı kazlar ise doğrudan res’en soruşturulur. Bu bölümde meydana gelen bir trafik kazasında suç soruşturmasının aşamaları anlatılacaktır.

1. Suçun Oluşum Aşaması
Trafik suçları başkaca bir sebebi ve iddia söz konusu değilse taksirli suçlardandır. Bu suç maddi hasar, yaralamalı ve öldürme suçu olarak karşımıza çıkar. Taksirle bir insanın yaralanmasına veya ölümüne neden olunması durumunda TCK’nin 85. maddesi çerçevesindere’sen takip edilen bir suçtur.Bu anlamda taksirle yaralama suçu kamu hukukunungörev alanına girmektedir. CMK’nın 160. ve 161. maddeleri gereğince Cumhuriyet Savcısı tarafından re’sen emrindeki kolluk görevlileri vasıtasıyla soruşturulmaya başlanmalıdır.
Yine sürücülerden herhangi birinin ehliyetinin bulunmaması, alkollüolması ve kazaya karışan araçlardan birinin kamuya ait olması durumunda benzer durumda olmasında kolluk soruşturma yapar.
Suçun meydana geldiği yerin kolluk sorumluluk bölgesine yetkili kolluk (polis, jandarma) soruşturur.Suçun taraflarının soruşturma ile ilgili ayrıcalık ve dokunulmazlıkları yönünden dikkat edilmelidir. Bunlar; yasama, bakanlık, hakim, savcı noter ve avukat, Türk veya yabancı asker dokunulmazlığı, diplomat dokunulmazlığı gibi.
Olayın tarafları tespit edilir. Özellikle şüphelilerin tespiti ve yakalanmaları sağlanır. Olayın tanıkları olayın başında tespit edilmesi önemlidir. Daha sonraki aşamalarda tespiti zorlaşır. Bu aşamada tespit edilerek ifadeleri alınır ve bilgilerine müracaat edinilir.

2. Olay Yeri Aşamaları
Olay yeri; suçun meydana geldiği merkez alan,suçlunun veya mağdurun suç işlendikten sonra takip ettikleri yerler ve suçla ilgisi olabilecek suç eşyası veya delilin bırakıldığı saklandığı, atıldığı veya olabileceği çok geniş alanları kapsar. Trafik kazasının türü ve niteliğine göre farklı yerler olay yeri olarak karşımıza çıkar. Daha çok karayolu üzerinde meydana gelmekle birlikte değişken yerler olabilmektedir .

Trafik kazasının niteliğine göre öğrenilen olay yerine ilgili ekipler hareket ederler. Mıntıka ekibi, trafik ekibi, olay yeri inceleme ekip. Her ekibin kendisi açısından olay yerinde yapması gereken hususlar vardır. Ekipler olay yerine hazırlıklı gitmeleri gerekir. Karşılaşılacak sorunlara müdahale edebilecek durumda olmalıdır.
Trafik kazlarında trafik, karakol polisinin olay yerinde yaptığı tespitler kısmen olay yeri inceleme olmakla birlikte; olay yeri incelemesinden kasıt olay yeri inceleme uzmanlarının yaptıkları tespitlerdir.
Olay yeri incelemesinin zorunlu olduğu; Olay Yeri İnceleme Şube Müdürlüğü Kuruluş Görev Ve Çalışma Yönetmeliğinin 12.maddesinde sayılmıştır. Belirtilen bu yönetmeliğe göre Ölümle sonuçlanan olaylar olay yeri incelemesi gerekmektedir. Ancak yaralamalı, olay yeri terk, sürücünün belirsiz olduğu tüm trafik kazalarının olay yeri inceleme birimlerince incelenmesi gerekmektedir.
Tüm yaralamalı ve ölümlü trafik kazalarında ayrıntılı olarak olay yeri incelemesi yapılması önemlidir. Çünkü ilk başta failleri belli olan birçok trafik kazasının mahkeme aşamasında taraflar ifadelerini değiştirmekte ve suçu başkanını işlediğini ileri sürmektedirler.
Olay yerinin konumuna göre; olay yeri inceleme aşaması iki şekilde ele alınır(İçişleri Bakanlığı 67 nolu genelge); Olayın meydana geldiği yer şahıs mülkiyetine ait bir yer ise; Eğer şahsın rızası varsa, Bilgilendirme ve Rıza Talep Formu düzenlenir, eğer şahsın rızası yoksa hâkim kararı, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise Cumhuriyet Savcısının emri ile olay yeri incelemesi yapılır.Olay yeri kamuya açık olan yerde meydana gelmiş ise herhangi bir karar veya emre gerek olmaksızın polis olay yeri incelemesi yapar. Suçun niteliğine göre savcıya göre bildirir.

Yine tüm ekiplerin olay yerinde Polisin AdliGörevlerinin Yerine Getirmesinde Delillerin Toplanması Muhafazası ve İlgili Yerlere Gönderilmesi Hakkında Yönetmelik ve diğer mevzuatlar gereğince; olay yerinin belirlenmesi-tespiti, olay yerinin koruması, olay yerinin belgelenmesi/tespit ve olay yerinin sistematik incelemesi, delilerin toplanması ve değerlendirilmesi için ilgili yerlere gönderilmesi sağlanır .
3. Olay Yerinin Belirlenmesi/Tespiti Aşaması
Suç soruşturmasının en önemli unsurlarından biri de olay yerinin suç işlendiği andaki orijinal durumunun tespitidir. İşlenen suçlar neticesinde gerek soruşturma gerekse mahkeme aşamalarında olay yerindeki bazı hususların tekrar tetkiki gündeme gelmekte, fail, mağdur, tanık ifadelerinin desteklenmesi ve olayla ilgili daha sonraki safhalarda akla gelebilecek soru işaretlerinin giderilebilmesi amacıyla olay yerinin orijinal haliyle ilgili kayıtların tekrar incelenmesi gerekmektedir.
Olay yeri tespiti işlemini her polis birimi kendi açısından yapmaktadır. Ancak suç yerinin ve bulguların tespiti özellikle olay yeri inceleme ekipleri tarafından yapılır.
Olay yerinin tespiti amacıyla video-kamera, fotoğraf, kroki-plan ve tutanak olmak üzere dört ayrı metot kullanılmaktadır. Bu olay yeri tespit metotlarının her birinin soruşturma açısından büyük önemi vardır ve birbirlerini destekleyici niteliktedirler. Bu açıdan olay yeri tespit metotlarını bir bütün olarak düşünmekte yarar vardır. Özellikle trafik kazalarında bunların hepsinin yapılması gerekir.
Fotoğraf ile Tespiti: Olay yeri incelemesi sırasında gözden kaçabilecek birçok ayrıntı soruşturmanın ilerleyen safhalarında önem kazanabilir. Bu açıdan olay yerinin tüm ayrıntıları içerecek şekilde orijinal haliyle fotoğraflarının çekilmesi gerekmektedir. Genel görünüm çekimleri. Orta mesafe çekimleri. Yakın mesafe çekimler; Tespit edilen bulguların bire bir (1:1) veya uygun ölçek kullanılarak yapılan çekimlerdir. Tespit edilen görünmeyen izler(parmak, ayak, alet izleri vb.) transfer edilmeden önce ölçekle ya da bire bir fotoğraflanmalıdır.

Video-Kamera ile Tespiti: Olay yeri incelemesine başlamadan önce yapılması gereken en önemli husus olay yerinin video-kamera ve fotoğraf ile orijinal halinin tespit edilmesidir. Genel kural olarak olay yerine hiç kimse girmeden önce video-kamera ve fotoğraf ile olay yerinin orijinal haliyle çekimleri yapılır. Daha sonra delillerin birbirleriyle bağlantılarını gösterir orta çekimler yapılır. En son olarak iz ve delillerin yakın çekimleri yapılır. Ayrıca olay yerindeki delillerin tespiti yapıldıktan sonra toplama öncesi her delilin video kamera ile çekimi yapılır.
Olay yeri krokisi: Olay yerinde bulunan deliller toplanmadan olay yeri krokisi yapılır. Yapılacak krokide, iz ve delillerin bulunduğu yerler, kesin ve doğru alınmış ölçüler, hava durumu, olayın zamanı, dosya numarası, krokiyi yapanın ismi, yönler ve birimin adı mutlaka yazılır.
Olay yeri planı: Olayın mahiyet ve önemine göre olay yerinin, tekniğine uygun planı yapılır. Uygulamada ise çoğu zaman kroki ve plan karma olarak uygulanmaktadır.
Tutanakla Tespiti: Tutanaklar kanun tarafından delil niteliği taşımaktadır ve aksi sabit oluncaya kadar geçerli vesikalar olarak değerlendirilmiştir. Tutanak düzenlenmesinde olay yeri incelemesinin tüm safhaları tutanakla tespit edilir .

4. Olayın Delilleri İle İlgili İşlemler Aşaması
Konunun ispatlanması, canlandırılması, ifadelerin doğruluğu ancak delillerle desteklenirse doğruluğu anlaşılır.

Delil: Suçun ispatına yarayan hukuk tarafından yasaklanmayan her türlü iz, eser, emareye denir. Deliller 3’e ayrılır. Beyan delilleri: tanık, sanık, mağdur, müşteki. Belge Delilleri; yazılı, basılı, kayıtlı vb. Belirti; eşyaya, şahsa ait. Belge ve belirti delilerine genel olarak maddi deliller denir. Bu konu üçüncü bölümde geniş olarak anlatılacaktır.

4.1. Trafik Kazalarında Deliller İle İlgili İşlemler
Delillerin Korunması: Delillerin muhafazası, suç sayılan olayın meydana geldiği andan itibaren başlar.Olay yerinin açık veya kapalı saha oluşu, hava durumu, delillerin kimyasal ve fiziksel özellikleri göz önünde bulundurularak gerekli koruyucu tedbirler alınır.Olay yerinde kalması zaruri görülen deliller, soruşturma veya inceleme sonuçlanıncaya kadar görevlendirilecek nöbetçilerle korunur.Diğer deliller, ilgili yerlere gönderilmek üzere soruşturmayı yapan emniyet biriminde muhafaza edilir.Laboratuarlara gönderilen delillerin muhafazası, laboratuar görevlilerince sağlanır.
Delillerin Toplanması: Olay yerinin incelenmesi sırasında bulunan tüm maddi deliller, bulundukları yerlerde etiketlenerek numaralanır.Etiketlerin üzerine; delillerin bulunduğu yer, olay dosya numarası, tarih, delillerin izahı, kimden alındığı, emniyet birimin adı, soruşturmacının kimliği ve lüzumlu görülen diğer hususlar yazılır.Olay yeri incelemesi bittikten sonra, bulunan delillerin toplanmasına geçilir.Deliller toplanırken, bozulmalarına, değişmelerine, kaybolmalarına, meydan verilmeyecek tedbirler alınır. Bu şekilde toplanan deliller geçici ve basit ambalajlarına konur.Daha sonra delile yapılacak işleme göre uygun koruma, ambalajlama yapılır.

Delillerin Ambalajlanması: Olay yerinde bulunan maddi delillerin bilimsel yöntemlerle inceleme ve değerlendirmeleri gerekli görülenleri en yakın kriminallaboratuarlarına gönderilmek üzere aşağıda gösterildiği şekilde tam ambalajlanmaları yapılır.

Deliller, sıcağa, soğuğa, sarsıntılara, her türlü kimyasal ve fiziksel etkenlere veya çalınmaya karşı korunacak şekilde ambalajlanır.
Deliller, kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre ve ayrı ayrı ambalajlanır.
Deliller, ambalajlarına sarsıntı ve sallantılara meydan vermeyecek şekilde yerleştirilir ve araları doldurularak boşluk bırakılmaz.

Ambalaja konulacak evrak; Ambalajlara delillerle ilgili düzenlenen tutanaktan iki nüsha, olay yerinde yazılan etiket ve gönderilen yere hitaben yazılan yazı da yerleştirilir.Tutanakta; delillerin cinsi, miktarı, özellikleri, üzerindeki işaret, yazı ve numaraları, huzurda bulunanların kimlikleri, tarih, yer, saat ve imzalar bulunur .

Delillerin İlgili Yere Gönderilmesi: Deliller ilgili yerlere, PTT kanalı ile veya kurye ile gönderilir.PTT kanalı ile gönderilenler “DEĞERLİ KOLİ” muamelesine tabi tutulur.Polis Laboratuarlarına gönderilen kolilerin teslimi ve geri alınması “Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Polis Laboratuarları Teknik Hizmet Yönetmeliği” hükümlerine göre yapılır.Adli emanete teslim edilmesi gereken deliller C. Savcılıklarına gönderilen kolilerde ise “Suç Eşyası Yönetmeliği” hükümleri tatbik edilir. Elde dilen delilin özelliğine ve niteliğine göre ilgili yerlere uygun prosedürle gönderilirler. Delillere el koyma ile ilgili işlemler yapılmalıdır (El Koyma Kararı 24 saat içindehakim onayına sunulmalı). Laboratuara gönderilecek malzemeler usulü uygun olarak (fren izleri ve görüntüler) gönderilmelidir.

5. Olayın Tarafları İle İlgili İşlemler

Olayda tarafların tespiti suçun işleniş şekli, yeri, zamanı, mevcut deliller, tarafların beyanı doğrultusunda doğru olarak yapılmalıdır. Olaydan zarar gören olarak; mağdur, müşteki, maktul bulunur. Bunların özelliğine ve konumuna göre tespit edilirler ve işlem yapılır .

5.1. Olayın şüphelileri araştırmalı, tespit edilmeli ve yakalanmalıdır.
Yakalama sonrası yapılması gereken işlemlere uyulması gerekir.Kaba üst araması (CMK md 90/4, YGİY md 6/2); yakalama anında kişinin kendisine veya başkalarına zarar verecek suç eşyasından arındırılması için kaba üst araması yapılmalı ve bu durum yakalama ve üst aranması tutanağı ile tespit edilmelidir.
Şüpheli/Sanık Hakları Formu düzenlenir. Yakalama, Gözaltına alma ve İfade Alma Yönetmeliği Ek-A’ da belirtilen şekilde

5.2. Cumhuriyet savcısına bilgi verilmesi
Olayda yakalanan kişi ve uygulanan tedbirler hakkında cumhuriyet savcısına bilgi verilir. Savcı ile görüşme tutanağıdüzenlenerek cumhuriyet savcısının emirleri yazılı hale getirilmelidir (CMK 161/ 2, Adli Kolluk Yön. Md 6)

5.3. Gözaltı veya serbest bırakma işlemi
Yakalanan kişiler hakkında uygulanacak güvenlik tedbirleri ve yapılacak işlemler cumhuriyet savcısının talimatları doğrultusunda yapılır. Olayda el konulan olayla ilgili cumhuriyet savcısının emirleri sorulduğunda; şüphelinin yakalanarak gözaltına alınmasını ve olayla ilgili soruşturma tamamlandıktan sonra evrakların mevcutlu gönderilmesi veya serbest bırakıldığı durumlarda Sevk/Salıverme Tutanağı düzenlenmeli ve bir nüshası serbest bırakılan veya sevk edilen kişiye verilmelidir (YGİY md 17’e göre YGİY Ek-C).
Yakalanan kişinin yakınlarına haber verilmesi: Şüpheli veya sanık yakalandığında, gözaltına alındığında veya gözaltı süresi uzatıldığında, Cumhuriyet savcısının emriyle bir yakınına veya belirlediği bir kişiye gecikmeksizin haber verilmeli ve bu tutanakla belirtilmelidir (CMK md 95/1,YGİY md 8).

5.4. Müdafie Haber verilmesi
Şüpheli veya sanıktan kendisine bir müdafi seçmesi istenir. Şüpheli veya sanık, müdafi seçebilecek durumda olmadığını beyan ederse, istemi halinde bir müdafi görevlendirilir. Kişi soruşturma evresinde en fazla 3 avukatın hukuki yardımından yararlanabilir. Kendisi avukatını seçebilir, seçemeyecek durumda ise istemi halinde Baro’dan avukat çağrılır (CMK md 148/4,150,154 –YGİY md 20,21).
Alt sınırı beş yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı yapılan soruşturma ve kovuşturmada 5 yıl ve daha fazla olan suçlar. 18 yaşını doldurmamışlarda. Sağır ve dilsiz ve kendisini idare edemeyecek şüphelilerde. Müdafi çağrılması zorunludur. CMK md.148/4’e göre müdafi hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, hâkim veya mahkeme huzurunda şüpheli tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınmaz (CMK 150/2-3).
Genelde trafik kazası olaylarında ifade alınmasında müdafi çağrılması zorunlu değildir. Zira en alt sınır suçun temel hali için 3 yıl olarak belirlenmiştir. Fakat zorunluluk olmasa da sıklıkla şüphelileremüdafii seçme hakkı tebliğ edilmekte ve Şüphelilere Müdafi çağrılmaktadır.Koklukta alınan ifadelerde bu uygulama CMK m.148 hükmü zorunlu kılmaktadır .

5.5. İfade alınması
Olayın şüphelilerinin olayla ilgili bilgi alınması için Şüpheli İfade Alma Tutanağı düzenlenir. Olayın tanıklarından Bilgi Alma Tutanağı düzenlenir (CMK md 147,148 – YGİY md 23,24 Ek-D).
İfade almada dikkat edilecek hususlar: İfade almadan önce kanunda ve yönetmelikte belirtilen hususlar yerine getirilmelidir. Şüphelilere hakları tutanakta hatırlatılmalıdır. İfade almaya başlamadan önce taraflara sorulacak sorular önceden belirlenmelidir. İfadeler, tanık ve şüpheli sıralamasına uygun olarak alınmalıdır. Olayla ilgili bilgiler alınmakla birlikte ifadeler mümkün olduğunca olayla ilgili araştırmalar bittikten sonra alınmalıdır.

İfadesine başvurulan kişilerin suç işlemeden önceki durumları ( tahsil, sosyal statü, şahsın ekonomik durumu, şahsın daha önceden bir suça karışıp karışmadığı ) araştırılmış, şüphelinin GBT sorgulamasıyapılmış ve ifadeler bu doğrultuda alınmalıdır.İfadelerin kişilerin özgür iradelerine dayandığına dair ifade tutanağında belirtilir
Düzenlenen bu tutanaklarda şahıslara sahip olduğu haklar yazılı olarak belirtilip ve okuyup anladığı anlaşıldıktan sonra imza altına alındığı belirtilmelidir. İfadeler temel soruşturma teknikleri doğrultusunda tam, gerekli ve doğru bilgilerin yer aldığı ve kim, nerede, nasıl, niçin, ne zaman sorularına cevap verebilecek şekilde alınmaktadır.

5.6. Nezarethane İşlemleri
Cumhuriyet savcısı talimatları doğrultusunda şüpheli ifadesi alındıktan sonra gözaltına alma işlemi uygulanır. Olayda Güvenlik Araması Tutanağı, Nezarethaneye koyma, Nezarethane defterine kayıt, Gözaltı takip Formu, Çıkış raporu gibi işlemlerin yapılması gerekir. Güvenlik Araması Tutanağı (YGİY md 10) düzenlenir. Nezarethaneye koyma (YGİY md 11) Nezarethaneye koyma işlemi yapılıp ve deftere kaydı yapılmalı.Gözaltı Takip Formu düzenlenir. Çıkış ve giriş raporu için hastane yazıları ve raporları yazılmalıdır. Ayrıca nezarethane kamera kayıtları tutularak ihtiyaç duyulduğunda kullanılmak için arşivlenir.
6. Suçun Soruşturulması Aşaması
Suç soruşturması; meydana gelen olayla ilgili olarak olayın yeri, zamanı, meydana geliş şekli, eldeki mevcut deliller ve tarafların beyanı ışığında suçun taraflarını doğru belirleme ve 5N 1K olarak özetlenen soruları cevaplayarak, suçun şüphelisinin tespit ve isnadın açıkça belirleme faaliyetidir. Bu işlem, temel soruşturma ilkeleri doğrultusunda yapılmalıdır .

Adli işleme esas olmak üzere, karşılığında ceza tayin edilmiş bir fiil işlediğinden şüphe edilen kişi ya da kişilerin, suçla ilgili derecelerini ortaya koymak amacıyla yetkili adli ve idari makamlarca yapılan her türlü araştırma, inceleme ve delil toplama faaliyetlerinin tümüne suç soruşturması denmektedir.Suç soruşturmasının gayesi, meydana gelen suçla ilgili olarak suçun delillerini ve taraflarını tespit ederek, suç-suçlu ilişkisini ortaya çıkarmaktır. Bu doğrultuda:
Olayın Meydana Geliş Şekli; olay detaylıca doğru olarak tanımlanmalıdır. Özellikle araç ve kişilere ait bilgiler yer alır .
Olayın yeri, zamanı, olayın delilleri ve olayın tarafları ve beyanları doğrultusunda isnadı gerçekleştirebilme faaliyeti tespit etmek için soruşturma yapılır. Soruşturmanın adli kolluk görevlileri Cumhuriyet Savcısı ile görüşerek tamamlarlar. İddianameye esas teşkil edecek evraklar, soruşturmanın ilkelerinden tam bilgi, doğru bilgi ve gerekli bilgi ilkelerine uygun olarak hazırlanır. İlgililerin ifadesialınıp, ilgili deliler elde edilebilenler dosyaya konulduktan sonra C.Başsavcılığına gönderilir.
7. Cumhuriyet Savcılığına Sevk Aşaması
Kolluk suç işleme şüphesinin öğrenilmesinden sonra suçla ilgili olarak elde ettiği bilgileri, delilleri vb. soruşturma dosyası / fezleke düzenler ve ilgili kişiler ile birlikte C.Savcılığına gönderir. Hazırlanan suç soruşturması dosyasını ilgilileri ile birlikte (şüpheli, tanık, mağdur) kişilerin mevcutlu gönderilmesi yanında dosya üzerinden işlem yapılması da söz konusu olmaktadır.
Fezleke; meydana gelen olay, bu olayın yeri ve zamanı, olayın delilleri, olayın tarafları ve bu olayla ilgili kolluk tarafından yapılan işlemlerin açıklandığı bir yazışma türüdür. Bu olayda düzenlenen fezleke, adli ve idari olmak üzere iki tür düzenlenen fezlekelerden ‘adli fezleke’ sınıfına girmektedir (Adli Kolluk Yönetmeliği md. 6, EGM, 2002 Genelgeleri sayı 15).
8. Kolluğun Yapması Gereken İdari İşlemler
Olayla ilgili kolluğun daha sonraki olayı takip etmesi veya başkaca olaylarla irtibatını sağlamak amacı ile yapması gereken idari işlemleri yapar .
Suç defterine kayıt; suç defteri adli işlem yapan her birimde bulunması zorunludur. Bir suç meydana geldiğinde suç defterine kaydedilir. Defter polis merkezlerinde ve şubebürolarında bulunur (Osmangazi Polis Merkez Amirliği- 2009/1453 olarak).

Suç bildirim fişi doldurulması; EGM 2002 Genelgeleri s.33,34’te belirtildiği gibi olayın meydana geldiği Osmangazi Polis Merkezi Amirliği’nin sorumluluk bölgesinde meydana gelen taksirli adam öldürme hakkında Suç Bildirim Fişi düzenlenir.
Yakalanan kişilerle ilgili şüpheli ve sanık hakları formunun düzenlenmesi; Yakalama, Gözaltına alma ve İfade Alma Yönetmeliği Ek-A’ da belirtilen şekilde düzenlenmelidir.
Yakalanan kişilerin GBT sorgulamasını yapılması; Şüphelilerin GBT sorgulaması yapılarak yazılı olarak soruşturma dosyasına eklenmelidir.
Sevk/salıverme tutanağının düzenlenmesi; Şüpheli gözaltına alınıp olayla ilgili işlemler bittikten sonra, C.Başsavcılığına sevk işleminden sonra veya öncesinde bırakılması durumunda Sevk/Salıverme Tutanağı düzenlenir.

Örnek bilgi formlarının doldurulması; Taksirle öldürme suçu şüphelilerle ilgili olarak KİHBİ Daire Başkanlığı yönergesine göre doldurulmalıdır.

Şüphelilerin parmak izi ve fotoğraflarının alınması; Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma suçu, PVSK md. 5’e göre ve Emniyet Teşkilatı Parmak İzi Teknik Hizmetleri Yönetmeliği md.12’ ye göre şüphelinin fotoğraf ve parmak izinin alınmasını gerektiren bir suç olduğundan dolayı şüphelinin fotoğraf ve parmak izinin alınması gerekmektedir.
Gözaltı takip formlarının düzenlenmesi; Cumhuriyet savcısının talimatları doğrultusunda şüpheli gözaltına alındığındabuna bağlı olarak da gözaltı takip formu düzenlenmelidir.
Sanık takip/karar formu düzenlenmesi; kişilerin şüpheli, sanık olarak akarlarının takibi amacı ile Sanık Takip/Karar Formu düzenlenir.

POLNET aranan şahıslar projesi; Hakkında işlem yapılan şahıslar sorgulanır, ayrıca arananların kaydı yapılır.

POLNET çalıntı otolar projesi; Çalıntı oto söz konusu olduğunda kayıt yapılması gerekmemektedir.

Nezarethane defterinin doldurulması; Şüpheliler gözaltına alındığında nezarethane defterinin doldurulması gerekmektedir.
Bazı belgelerin ve tarafların nüfus cüzdan suretinin soruşturma evrakına eklenmesi; Sürücülerin alkol raporları, Sürücü belgesinin fotokopisi, kaza yapan araçların ruhsat fotokopisi, zorunlu trafik sigortası poliçesinin fotokopisi, kaza tespit tutanağının bir sureti soruşturma evrakına eklenmelidir. Ölü muayene tutanağı elde edilerek eklenmelidir.
Dizi pusulası düzenlenerek yukarıda anlatılan belgeler yazılır.

II. TRAFİK KAZALARI OLAY YERİ İNCELEMESİ

Çoğu zaman trafik kazalarında olay yerine ilk giden ekip trafik ekibi ya da mahalli kolluktur. Yukarıda bahsedilen delillerin korunması, bozulması ve kaybolmasının önlenmesi olay yerine giden bu ekip, ya da ekiplerin görevidir.
Kaza sonrası araçların yolu trafiğe kapatmış olduğu hallerde trafik akışının tekrar sağlanması için hem kolluk, hem de trafiğe takılan sürücüler acele etmektedirler. Bu sebeple adli trafik kazalarında olay yerinde gerekli yeter derecede inceleme yaparak iz ve delilleri toplamak, diğer adli olaylarda görüldüğünden daha zor olmaktadır.Ancak ne olursa olsun, olay yeri bir kez bozulduğunda telafisi mümkün olmayan zararların doğabileceği göz önüne alınarak, mümkün olduğu kadar seri şekilde hareket edilmeli ve adli görevlilerin işlerine yarabileceği düşünülen delillerin tamamının tespit edilmeden yolun trafiğe açılmaması, mümkünse yan yoldan verilmesi gerekmektedir .
Trafik kazasında olay yerinin korunması normal bir adli olayda olduğundan farklıdır. Bir trafik kazası meydana geldikten sonra o yerde kaza olduğunu bilmeden seyir eden diğer sürücülerin hızla olay yerine yaklaştıkları ve ikinci, hatta üçüncü kazalara sebebiyet verdikleri gözlenmektedir.
1. Trafik Kazasında Olay Yeri Korunması

Trafik kazası olay yeri aşaması: Olayın öğrenilmesi ile birçok ekibin kaza yerine gelmesi söz konusudur. Burada kazanın özelliğine göre yardımcı ekipler olay yerinde görevlendirilir.Trafik kazalarının sonucuna göre (maddi hasarlı, yaralamalı, ölümlü) ve olayın niteliğine göre koruma tedbirleri uygulanır.

Trafik kazalarında olay yeri geniş ve değişken yerler olur. Bu kapsamda; olay yerinin korunması olarak: Çevreninkorunması,kaza yerinin korunması (başlangıç, devam, bitiş). Aracınkorunması (dışı ve içi): Bu alanlarda olayla ilgili bulguların elde dilmesi söz konusudur. Ayrıca yaralılar ve maktul olay yerinden ayrılmış ise bunların üzerinde olaya özgü izlerin olması durumunda tespit edilmelidir. Yine olay yerinden ayrılan araçlar bulundukları yerde korunmaları sağlanmalıdır.

Olay yerinin korunması; ilk yardım, kurtarma ve olay soruşturma inceleme aşamasının tamamında yapılmalıdır.

2. Trafik Kazasında Olay Yeri incelenmesi

Trafik kazalarında olay yerinin temel incelenmesini olay yeri inceleme uzmanları tarafından yapılmakla birlikte diğer ekiplerin yaptığı işlemlerden bazıları olay yeri inceleme olarak değerlendirilir.

Bu kapsamda arama, kurtarma, ilk yardım aşamasında yapılan bazı işlemler olay yeri inceleme için önemlidir. Bunların kayda alınması, alınamadı ise daha sonra tespit edilmesi önemlidir.

Trafik kazalarında suç soruşturması ve daha sonraki mahkeme aşamasında delillerin değerlendirilmesi ve ortaya çıkan iddialara cevap bulmak için çok detaylı ve çeşitli olay yeri veya olay incelemesi, analizlerin yapılması gerekir.

Trafik kazalarında olay yeri olarak; çarpışma yeri, çarpışma alanı ve otomobilin kasası ve yol izleri bir bütün halinde ele alınmalıdır. Trafik kazaları nedenine göre; sabit cisme çarpma, yayaya çarpma, hayvana çarpma, devrilme araçtan düşme, çarpışma, duran araca çarpma. Bunlar; tek aracın karıştığı, birden fazla aracınkarıştığı gibi değişmekle birliktegenel olarak incelenmesi gerekenler:

– Kaza mahallinin incelenmesi (başlangıç, kaza anı ve devamı),
– Araç dışı incelenmesi
– Araç içi incelenmesi
– Ayrıca yol, araç teknik incelemeleri ve tescil işlemleri tetkiki,

3. Trafik Kazası Olayında Görevliler
Kazaların özelliğine göre değişmekle birlikte özellikle ölümlü ve yaralamalı trafik kazasında;

Kolluk: Trafik kazası olayını soruşturmada görev alır. Burada polis olarak görev alan ekipler:
– İlk ekip: olaya ilk müdahale eden polis,
– Trafik polisi; Kazanın durumunu tespit etmek, kazaya maruz kalanları tespit etmek, olay yeri krokisinin çizilmesi, ifadelerinin dinlenmesi, olay yerinde iz ve delillerin tespiti, fotoğraflanması, verilerin toplanması ve kazanın nasıl olduğuna dair tahmini kaza raporunun yazılması.
– Soruşturma Polisi (Polis Merkezi, Şube); Savcı adına soruşturmayı yürütmek, diğer birimlerin yaptığı çalışmaları toplamak, dosyayı savcılığa sunmak
– Olay yeri inceleme polisi; yaralamalı, ölümlü kazalarda olay yeri incelemesi yapmak
– Kriminal incelemeler; Olay yerinden vb. elde edilen bulguları inceleme, karşılaştırma
– Trafik tescil işlemleri; Araç ve sürücüyü tanımlamak.

Kurtarma, müdahale:olay yerinde araç, insan (maktul, canlı) kurtarmaya yönelik çalışmalar. İtfaiye, sivil savunma vb. bunların yaptığı çalışmaların raporları, tespitleri elde edilir.

İlk yardım, acil yardım:olay yerinde ve sağlık kuruluşunda yaralı ve maktullere yapılan işlemler tespit edilir. İlk yardım ekibi olay yerine ilk gelenler ise olay yeri sahnesini ilk bilenlerdir. Olay yeri sahnesi hakkında bilgi alınır. İnsanların cansız/canlı durumu, olay yerinden taşınmadan önceki bulundukları konumları öğrenilir.

Ölümlü olaylarda otopsi ve muayene: ölümlü olaylarda hekim olay yerinde inceleme yapar. Hekimin ölümlü olaylarda olay yerinde veya sağlık kuruluşunda muayene raporu ve otopsi raporları elde edilir .

Trafikle ilgili bilirkişisi; Trafik kazaları sonrası mahkeme (idari, ceza, hukuk) aşamasında olayla ilgili yeni incelemeler ve tespitler söz konusu olduğu durumda mahkeme ve ya taraflar delil elde etme cihetine giderler. Bazı bulguların analiz edilmesi için bilirkişi görevlendirilir.

Trafik kazaları olaylarında çok farklı yönlerden bilirkişi görevlendirilmesi ve inceleme yaptırılması söz konusudur.
– Kazaya karıştığı iddia edilen araçların ve şahısların tespiti,
– Kazaya karışan araçların teknik özelliği,
– Kazaya yapan sürücünün ehliyetliliği yönünden,
– Araç ve sürücülerin standart belgelere sahip olup/olmadıkları yönünden,
– Kazaya sebep olan etmenlerin belirlenmesi yönü ile (yol, araç, sürücü, yaya),
– Kaza kusur dağılımını belirlemesi.
Trafik bilirkişisi olarak görev yapacaklar kazanın türüne göre, istenen incelemenin özelliğine göre farklı uzmanlık alanlarında bilirkişi görevlendirilmesi mümkündür. Alanı belli uzmanlıklarda bir kişi görevlendirilirken, genel kapsamda rapor alınması durumunda heyet bilirkişi veya kurullar görevlendirilir. Genellikle görevlendirilen bilirkişiler; trafik polisi, olay yeri inceleme uzmanları, kriminal uzmanları ve adli bilim uzmanları (otomobil, elektrik, yol, makine, bilgisayar).

III. TARAFLARIN: MAKTÜL, SÜRÜCÜ, ARAÇ TESPİTİNİN ARAŞTIRILMASI

Trafik kazası sonrası yapılması gereken işlemlerden delil toplama önemlidir. Çünkü ilerleyen aşamada olayla ilgili adli, idari ve mali anlaşmazlıklar ortaya çıkacak ve bunlar ancak delillerle ispatlanacaktır.
Özellikle mahkeme safhasında savcı, hakim ve diğer teknik incelemeler bu aşamada yapılan işlemler üzerinden yapılacaktır. Ayrıca mevcut ise olay yeri, araç ve diğer unsurların incelenmesi, keşif vb. yapılacaktır.
Trafik kazası sonrasında olay yerinde meydana gelen maddi deliller, diğer adli olaylar ile kıyaslandığında çok daha bol miktarda bulunmaktadır. Birinci bölümde anlatılan Trafik Kazası Olayı Soruşturmasının eksiksiz yapılması suç analizinin doğru yapılmasını, idari, hukuk ve ceza mahkemesinde davaların adil ve zamanında sonuca bağlanmasını sağlayacaktır. Trafik kazlarında Tarafların: Maktul, Sürücü, Araç Tespitinin Araştırılması kapsamda aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekmektedir.
– İfadeler
– Kaza Tespit Tutanağı
– Olay Yeri Krokisi / fotoğrafları
– Olay yeri bulguları/delileri
– Kriminal incelemeler
– Kamera / takometre, GPS tespitleri
– Adli tıp incelemeleri
– Mühendislik incelemeleri
– Yol incelemeleri
– Hava durumu
– Zaman
1. Olay Yerinde Bulunabilecek Maddi Delil Çeşitleri
Trafik kazası olay yerlerinde çok değişik ve değişken delillerin bulunması söz konusudur. Delillerin bulunuş özellikleri koruma tedbirleri almada önemlidir. Ortamın özelliği buna etkisi fazladır(hava şartları vb.). Nelerin delil olabileceğini ve özelliklenin bilmemiz nasıl bir koruma tedbiri uygulamamız için önemlidir.
Özelliklerine göre delilleri; biyolojik deliller, kimyasal deliller, fiziksel deliller, parça deliller, iz delilleri, görüntü delilleri, dijital-bilişim delilleri ve belge delilleri olarak sınıflandırılması mümkündür .
Bazı bulgular/deliler tüm maddi delil çeşitleri ile ilgili inceleme yapılması mümkündür. Elde edilen araca ait aynanın fiziksel, parça, kimyasal yönlerden incelenir.
1. 1. Biyolojik deliller: (dokular; insan, hayvan, bitki) Canlılara ait parçalara ve bunların incelenmesi ile olay aydınlatmada kullanılan delillere denir. Tüm canlılar için mümkündür. Vücut sıvıları, vücut dokuları/kalıntıları/artıkları. Biyolojik deliller her türlü ortamda ve eşya üzerinde bulunması mümkündür. Olayı seyri ve tarafları hakkında yüzde yüze yakın doğrulukta bilgi verir.
Biyolojik deliller birçok nesne, eşya üzerinde bulunması mümkündür. Trafik kazalarında eşyalar, nesnelerin üzeninden elde edilen insana özgü biyolojik materyaller olay yeri/araç, kişi ve olay arasındaki bağlantıyı kurar. Araç sürüsünün tespiti, vurup kaçma olayında araç üzerindeki kan vb. olayın ispatlanması gibi.
1.2. Kimyasal deliller: Suç ile bağlantısı olduğu düşünülen çok çeşitli bulguların tanınması/karşılaştırılması ile maddenin yapısı/miktarı hakkında kesin sonuçların alınması ve ilişkilendirilmesi işlemlerinin yapılmasıdır. Boya, lif, plastik, yapıştırıcı, metal, toprak vb. maddeler. Cam ve cam kırıkları, suçta kullanılan her türlü madde.
Trafik kazalarında araca ait boya, atık yakıt, eşyalar, döşeme, çamurluk ve lastik toprak vb. kimyasal madde olarak karşılaşılması ile eşleme yapılır.
1.3. İz delilleri (bireysel parmak izi vb. fren, teker, çarpma): Her temas bir iz bırakır. Prensibi ile oluşan izlerin incelenmesi ve delil olarak kullanılmasıdır. İz delillerini kaynağına göre sınıflandırmak mümkündür.
Bireysel tanımlayıcı izler(insana özgü); el/parmak, ayak, kulak; araç içi, dışında sürücü vb. izleri.
Araç İzleri; fiziksel temas sonucu nesnelere oluşan özgü izler. Aracın vurma, çarpma. Tekerlek izleri, olayla ilgisi olan araçların bıraktığı tekerlek ve lastik izlerinden araç tespitinin yapılması.
Eşya izleri; eşyalar bulundukları ortama kendilerine özgü iz/leke bırakırlar. Duvarda asılı olan tablonun, saatin kendine özgü izi, kumaş parçası, düğme, araba boyası vb. vurma-çarpma, kazınmış vb seri numaralar. Olay yerinde bulunan ayna kırığındanaracın tespit edilmesi.
İz delilleri olay yerlerinde gözlemleme durumlarına göre; Makro izler; çıplak gözle görülebilen izlerdir. Mikro izler; ortamda bulunuşu (boyutu) dolayısıyla artık çıplak gözle görülemeyen izlerdir Bunlar mikroskop veya farklı dalga boyunda ışıklar ile görülebilir. Gizil izler; mevcut olan, ancak yalnız yardımcı maddelerle görülebilir hale getirilebilen izlerdir (kimyasal, fizikokimyasal).
1. 4. Fiziksel deliller: (araç akşamı) Birçok eşya üzerlerinde delil bulundurduğu gibi kendileri de delil kaynağıdır. Fiziki yapıya/bütüne sahip eşyaların kendine ve bileşenlerine özgü bir yapısı vardır. Belirli marka ve modeldeki araçların kendilerine özgü fiziksel yapısı. Aracın genişliği, yüksekliği, tekerlek aralığı gibi özelliklerinden dolayı olay yerindeki tespitlerden aracınbelirlenmesi. Hırsızlık olayında eksoz duman izinden aracın tespit edilmesi gibi.
1. 5. Parça delilleri (kopan, parçalanan, ayna, far, lif, kumaş vb.) Bir bütüne ait olduğu, bir parçaya ait/koptuğu düşünülen bulgulardır. Kopan parçaların fiziksel/parça uyumu(kopan kenar) veya kimyasal olarak aynı/farklı madde/mamul yönünden karşılaştırma inceleme. Eşyaların parçaları, özel nitelikte parçaları, seri, marka, amblem olabilmektedir. Her türlü eşyanın parçanın bütünlenmesi veya onun neyin parçası olduğunun tespit edilmesi. Otomobil, beyaz eşya, düğme, aksesuar/takı, elbise, kumaş, lif vb. parçaları.
Şekil (fiziksel) karşılaştırma; kırılmalar, kenar özellikleri. Yapısal karşılaştırma, cam kırıklarının neye ait olduğu; gözlük camı, otomobil camı, ayna, far vb .
1.6. Görüntü – fotoğraf – ses – eşkâl delilleri: Görüntünün (fotoğraf, video) tespiti, güvenlik kameraları, basın, özel çekimler vb. ile elde edilen görüntülerden insan/araç/mekân tespiti, şüpheli/tanık/mağdur vb. tespitlerin yapılması mümkündür. MOBOSE ve güvenlik kamera sistemlerden elde edilen görüntüler ile trafik kazalarının meydana geliş anları izlenmektedir.
Eşkâl; insan, araç, mekâneşkâllerinin elde edilmesi tanıkların/ mağdurların teşhisine sunulması veya arşiv verileri ile karşılaştırılması. Ses; manyetik ses bantları üzeri izleri, seslerin incelenmesi / karşılaştırılması
1.7. Bilişim (DATA– iletişim – dijital) delilleri: Bilgiyi (ses, görüntü, belge vb.) ileten, saklayan(gizleyen), depolayan, değiştiren teknolojik sistemlere ve bunların bulgularına bilişim delilleri denir. Bu sistemlerde de her tık bir iz bırakır. Her türlü suç ve suç yerinde bunların bulunması mümkündür. Data dosyaları/belgeleri(bilgisayar, bankamatik, yazar kasa, databank, telefon(sabit, cep), internet kayıtları, elektronik cihazlar, şifreli/kriptolu dosyalar/yazılar, takorrof vb. sistemler. Araçların elektronik sistemleri, takip ve yönlendirme sistemlerinin kayıtların çözümü ile araç, yol, kaza vb. hususlarda elde edilen bilgiler analiz edilerek kazanın sebebi, tarafları vb. anlaşılır.
1. 8. Belge delilleri: (tokametreyazıcısı, ruhsat, ehliyet) giriş-çıkış kayıtları, kontrol işlemleri,
Bunlara özgü el yazısı, imza, makine (daktilo, prıntır, fotokopi), baskı incelemeleri, kaşe, mühür ve izi incelemeleri, tahrifat incelemeleri, kâğıt-kalem incelemeleri. Kâğıt, yazı, baskı, mühür, imza vb. fiziksel, kimyasal, grafoloji yönlerinden incelenmesi / karşılaştırılması.

2. Trafik Kazalarına Özgü Araştırmalar
2.1. Kazaya Karışan Şahısların Üzerindeki İncelemeler
Dış beden incelemeleri: kazaya özgü elbise üzerinde araca özgü nesnelerin bulunması, yine elbiseleri kopan Parçalarının araç üzerinde ve yol güzergâhında bulunması. Araca özgü boya lekeleri, cam kırıkları… giysi üzerinde araca ait izler (kan izleri gibi),
Vücut incelemeleri: kemik kırıkları, sürtünme, çürükler, ekimozlar. Bu bulgular; mağdur yaya ise aracın yönünü, çarpma noktasını, şahsın araç içerisindeki konumunu (sürücü-yolcu), emniyet kemeri takıp takmadığını, çarpışma şiddetini, yayanın çarpışma anındaki durumunu öğrenebiliriz.
2.2. Araç İncelemeleri
Araç üzeri incelemeler: Lastik patlamaları, boya izleri, teknik aksam arızaları, mağdurlara ait dokular (kan, kıl, doku parçacığı gibi). Çarpma izlerinden nerelere çarptığı ve olay yeri bağlantıları…
Araç içi incelemeler: sürücü ve yolculara özgü bulgular elde edilir. Aracın hızı, tokometre gibi incelemeler.
Araç teknik aksan incelemeler: aracın teknik özelliği ile kaza arasındaki bağlantı ve kazanın araç teknik durumundan neden olunduğu tespitleri (kullandığı lastik, muayene zamanı, yakıt, firen…).Bu incelemeler konusunda uzmanlar tarafından yapıldığında aracın istikametini, hızını, teknik eksiklik bulunup bulunmadığını, çarpışma şiddetini, çarpışma öncesi aracın hareketini öğrenmek mümkündür.
2.3. Olay Yeri İncelemeleri
Geniş bir alan olay yeri olarak kabul edilmesi gerekir. Bu alan sistemli bir şekilde incelenmelidir. Özellikle trafik kazalarında vurma, çarpmaya bağlı olarak başlangıç, çarpma ve bitiş noktasına göre olay yeri geniş bir alana yayılmıştır.
Fren izlerini, araçların ilk ve son konumlarını, kaza kilit noktasını, çarpıp kaçma vakaları için araçtan kopan parçaları, mağdurların tespiti için DNA analiz numunelerinin toplanması (kan, kıl, doku parçacığı gibi), hava ve yol durumunu, yatay-dikey işaretlerin yasalara uygun olup olmadığını, araçların istikametini, yol durumunun aracın hızına etkisini, hangi tip ve modelde araçların kazaya karıştığını bu izlerden yola çıkarak tespit edilmesi mümkündür.

3. Trafik Kazası Sonrası Olay Yeri İncelemesinde İzlenmesi Gereken Adımlar
1.Kaza yerinde ilk önce olay yeri ve yol güvenliği sağlanmalıdır. Kaza yerine gidildiğinde olay yerinin etrafında başka kazaya meydan vermemek için gerekli güvenlik önlemlerinin alınması gerekir. Sonra yapılaması gerekenler yapıldıktan sonra (ilk yardım, kurtarma) olayın soruşturulması, araştırılması ve kapsamda olay yerinin incelenmesi aşamasına geçilir .
2. Kazaya, olaya karışan araç, insan ve diğer unsurların tespit edilmesi.
3. Alkol Ölçümünün Yapılması: sürücülerin alkol alma durumlarıyla ilgili yasal düzenleme yapılmıştır. Kazaya karışan araçlardaki sürücülerin alkol durumlarının vakit kaybetmeksizin tespit edilmesi önemlidir. Zira kan alkol oranı zamanla ters orantılı olarak düşme gösterir. Şayet sürücülerden bir yada daha fazlası hayatlarını kaybetmişse kan alkol durumlarının tespiti için ölülerden kan örnekleri alınır (KTK m. 48).
4. İz ve Delillerin Korunması: Olay yerinde iz ve delillerin bozulmaması için olayla ilgisi olmayan kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır. Bu oldukça zor bir işlemdir zira birçok insan gerek yaralılara yardım etmek gerekse meraklarını gidermek için kazayı yakından incelemeye çalışacaklardır.
5. Olay Yeri Sahnesinin Alınması: olayın ve olaya karışan araç vb. durum tespiti yapılmalı. Olay yerinin fotoğraflarının çekilmesi oldukça önemli bir işlemdir. Çünkü o anki olay yerinin bir daha aynı şekilde bulunabilmesi mümkün değildir. İleride yapılacak davaların her aşamasında olay yerinin ilk haline ihtiyaç duyulacaktır. Kaza tespit tutanağında belirtilen yol ve hava durumlarının fotoğraflarla desteklenmesi gereklidir. Bir fotoğraf bin sözcüğe bedeldir.
6. Kazada Aracın İzlediği Yol: Araçların çarpışma noktaları, ilk çarpışma açıları, ilk çarpışma ve durma mesafeleri ile çarpışma açılarına göre fiziki incelemeler yapılır ve araçların çarpışma öncesi hızları tespit edilebilir. Bu yüzden bu fotoğrafların çekilmesi olayda kusur oranlarının belirlenmesinde azami derecede önemlidir. Hava durumu, yol durumunun mahkeme aşamasında bilinmesi gerekir.
7. Araçların Teknik Aksamının Fotoğraflandırılması: Mahkeme aşamasında kazaya karısan sürücülerden bazıları kazanın teknik arızadan meydana geldiğini iddia edebilirler. Kazaya sebebiyet verebilecek teknik parçaların fotoğraflarının çekilmesi ileride doğabilecek uzlaşmazlıklarda önemli rol oynar (patlamış lastik, fren hidroliği. vs.)
8. Lif-Kumaş Parçacıkları: Kumaşlar doğal (bitkisel-hayvansal) ve yapay (yan yapay-tam yapay) kökenli olmasına göre gruplara ayrılırlar. Örneklerin aynı kumaşın parçası olup olmadıklarının anlaşılması mümkündür.
9. Araçlardan Kopan Cam Parçacıklarının Değerlendirilmesi: olay yerinde araçlardan kopan bol miktarda cam parçacıkları far, sinyal farı, ön ve yan camlar bulunabilir. Mukayese araç olduğu takdirde olay yerinden kopan cam parçacıkları ve şüpheli araçlardan alınancam parçacıkları fiziksel, kimyasal, kırılma noktaları yönünden değerlendirilir.
10. Araçlardan Kopan Boya Parçacıklarının Değerlendirilmesi: Kazaya karışan araçlardan kopan parçalar kazaya karışan araçların renkleri hakkında bir bilgi verir. Ancak bu boyalardan yola çıkılarak şüpheli aracın marka ve modelinin tespiti mümkün değildir. Ancak şüpheli araç bulunduğu takdirde bu araçtan alınacak boya örnekleri ile olay yerinden alınan boya örnekleri çeşitli yöntemlerle (infrafesspektrom gibi) mukayese edilip aynı yapıda olup olmadıkları anlaşılabilir.
11. Diğer İz Ve Delillerin Araştırılması: Kaza sonrası araçlardan kopan büyük parçalar zapt edilerek şüpheli araçlarla mukayesesi yapılabilir. Araç içerisinde sürücü malinde kopan parçacıklar incelenerek bu parçacıklardan kopan parçalar kazaya karışan kişilerin elbiselerinde bulunabilir. Böylece sürücünün kimliği hakkında bilgi sahibi olmamız mümkündür. Böyle durumlarda ele geçen araç parçaları araçtan mukayese örneği alınarak laboratuara gönderilebilir.
12. Toprak: Genelde asfalt üzerinde toprak olmadığı düşünüldüğünden faili meçhul trafik kazaları sonrasında araçların lastikleri yada kaput alt kısımlarında toprak analizi yapılmaz. Hâlbukibirçok araçta yol kenarlarından gelen toprağın aracın muhtelif yerlerinde bulunabildiği gözlenmiştir. Şüpheli araçlar üzerinden alınacak toprak örnekleri ile olay yeri toprak örneklerinin mukayese yapılmalıdır.
13. Parmak İzi İncelemesi: Çarpıp kaçma tipi trafik kazalarında çoğu zaman sürücüler kısa bir süre içerisinde polise teslim olmaktadırlar. Bu zaman diliminde aracı kullanan sahte kişilerin bulunması teslimi sağlanır. Bunun sebebi sürücü belgesinin bulunmaması yada olay esnasında alkollü olmalarıdır. Böyle durumlarda çoğu zaman kazayı kendisinin işlediğini iddia eden sürücü olaya karışan gerçek sürücü değildir. Kimi zamanda kaza sonrası araç içerisinde bulunan herkesin çarpışmanın etkisiyle araç dışına fırladıkları görülmektedir. Bu açılardan kazaya karısan araçlarda sürücü mahallinde parmak izi incelemesi yapılması ile araç içerinde bulunankişiler ve sürücünün tespitinin sağlanması mümkündür.
14. Lastik / fren izleri araçlarda durma mesafeleri aracın hızına ve sürücünün tepki mesafesine göre değişiklik gösterir. Sürücü frene bastığı andan itibaren durmaya başlayan otomobil bir süre daha sahip kinetik enerjiyle ilerlemeye devam eder ve daha sonra durur. Şayet sürücü frenlere kazıklama sistemiyle bastıysa araçta ABS fren sistemi yoksa yolda lastik izleri kalır. Bu lastik izlerinden yola çıkarak aracın yaklaşık olarak kaç km/s hızla gittiği tespit edilebilir. Ancak lastiklerin şişkinliğine, fren balatalarının gücüne, aracın ağırlığına bağlı olarak az da olsa durma mesafelerinde bir değişkenlik söz konusudur. Faili meçhul trafik kazalarında lastik izlerinden yola çıkarılarak mukayeseli şüpheli otoların bulunması olasıdır.
14. Kaza Yerindeki Trafik İşaretlerinin Ve Yol Durumunun Tespiti:Öncelikle ilk çarpışma yerinin tespit edilmesi, fiziki incelemeler için yol genişliklerinin, fren izlerinin, araçların çarpışma noktasına olan uzaklıklarının bilinmesi gerekmektedir. Yine kaza yerinde çarpışmadan zarar görmüş ve o esnada yerde atıl vaziyette duran trafik işaretleri olabilir. Bunlarında araştırılarak tutanağa geçmesi kusur oranlarının belirlenmesinde önemlidir. Kazanının meydana geldiği kaplama üzerinde yol işaret çizgilerinin olması, yol çukurlarının varlığı kontrol edilmelidir.
15. İfadelerin Alınması: Sürücülerin, yolcuların ve son olarak tanıkların dinlenmesi, ifadelerine başvurulması gerekmektedir. Zira tanıklar olayın aydınlatılmasında son derece tarafsız ve doğru bilgiler vereceklerdir. Olaydan hemen sonra ifade vermeyen tanıkların isim ve adreslerinin tespit edilerek tutanaklara geçirilmesi ve bu sayede mahkeme aşamasında ifade vermelerinin sağlanması gereklidir.
16. Olay yeri krokisi: krokide kazanın nasıl meydana geldiğinin tasvir edilmesi suçun aydınlatılmasında önemlidir. Bu bilgileri de içeren trafik kazası tespit tutanağı tanzim edildikten sonra mahalli zabıtaya verilerek hazırlık tahkikatı evrakına eklenmesi sağlanır.
17. Kaza tespit tutanağı: kaza ile ilgili olarak çalışma yapan her birim kendisi açısından kaza raporu /tutanağı tanzim eder. Kurtarma, soruşturma polisi, trafik polis, olay yeri inceleme polisi, karayolları, sigorta şirketleri, belediye vb. Kaza yerinin mevcut durumu ve tespit edilen durumlar, kazanın nasıl meydana geldiği net ifadelerle anlatılır. Anlaşılması zor tabirler kullanılmaz. Olay yerinde bulunan iz ve deliller ile desteklenmesi gereken kazalarda şayet ifadeler çelişkili ise kaza kusur oranlan belirlenmez ve taraflar mahkemeye sevk edilirler.
18. Yol, araç durumunun ve sürüş tekniğinin incelenmesi: Trafik kazasının nasıl meydana geldiğinin açıklanmasındabilinmesi gerek fizik kuralları vardır, (kinetik enerji, momentumun korunumu, merkez kaç kuvveti gibi). Bunlar bütün halinde değerlendirilmelidir. Olay yerinde keşif ve ölçümler yapılarak tespit edilmelidir.
19. Ortamın kazaya katkısının incelenmesi: çok zaman trafiğe ayrılmış alanlar değişik maçlar için kullanılmakta ve bunun sonucu olarak kazlar meydana gelmektedir. Hayvan yolu vb.
Sonuç ve Öneriler
Türkiye’de ve Dünya’da karayolları üzerinde her gün binlerce trafik kazası meydana gelmekte, bu kazalarda binlerce insan ölmekte, gerek kazada meydana gelen hasar ve zararlar, gerekse ölen yaralanan insanların iş gücü kayıpları nedeni ile maddi kayıplar oluşmaktadır.
Trafik kazalarının bu sonuçları yanında geride kalanlar veya kazadan yaralı kurtulanların aralarında ortaya çıkan hukuki uyuşmazlıkların çözümü yasaların cezai tedbirlerin gerektirdiği hizmetler, gerek polisi gerekse adli mercileri günler, aylar hatta yıllarca meşgul eden davalara neden olmaktadır.
Her trafik kazası sonucunda, bu olayın tarafları olacaktır. Genellikle trafik kazasına karışan kimseler olaydan önceki hareketlerinin kusurlu veya yetersiz olduğunu kabul etmek istemezler. Karşılıklı suçlamalar karşılıklı şikâyetler olay yerinde ve olay anında başlayıp cezai ve hukuki sonucu alıncaya kadar sürer gider.
Durum böyle olunca, tarafların trafik kazası öncesinde başlayan kaza sırasında devam eden sorumluluğunu ve gerçek kusurluluğunu ortaya çıkarmak davanın görüldüğü mahkemeye düşen görevdir. Ancak mahkeme aşamasında olayın üzerinden aylar geçmiş ve dosyadaki bulgulara göre yargılama yapmak kalmaktadır. İşte tüm bu sorulara cevap bulmak yukarıda anlatılan işlemlerin doğru yapılması ile mümkün olacaktır.
KAYNAKLAR
-Bedrettin Murat (2008), Temel Trafik ve Çevre Bilgisi; Adalet Yay. Ankara
– Bedrettin Murat (2008), Trafik Yönetimi ve Denetimi; Adalet Yay. Ankara
– Kaygısız–Arslan, v.a.(2002), Olay yeri İnceleme, Hizmet İçi Eğitim Kaynak Kitabı, Eğitim Daire Baş. Yay., Ankara,.
– Mustafa Kaygısız (2004), Adli Bilimler, Polis Akademisi Yay. Ankara
– Kaygısız – Sever,(2009), Polisiye Gerçekler, Adalet Yay., Ankara,
– Kaygısız,- Sever(2007), Cinayetlerin Şifresi, Adalet Yay., Anka-ra,
– Mustafa Kaygısız (2009), Türkiye’de Seri Katiller, Adalet Yay., Ankara,
– Mustafa Kaygısız (2009), Adli Bilimler/Suç Analizi, Adalet Yay., Ankara,
– Mustafa Kaygısız (2008), Suç Yeri ve Delil Düvenliği, Adalet Yay. Ankara
– Mustafa Kaygısız (2005), Trafik Kazalarında Olay Yeri Araştırma, İnceleme Ve Tanımlama

Yazan : Mustafa KAYGISIZ

Bu alanlarda bilirkişi, kriminal inceleme, uzman görüşü hizmeti verilmektedir.

Bilirkisiraporlari.com da yayınlamakta olan her makale kurucu bilirkişilerimiz tarafından yazılmış olup yayınlanmış eserlerden oluşmaktır. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası kapsamında korunmaktadır. İzinsiz kopyalanması yasaktır.

Diğer Alanlarda Verdiğimiz Hizmetler İçin

Görüntü, Video ve Ses İnceleme

Yazı, İmza İnceleme ve Evrakta Sahtecilik İnceleme

Bilişim Suçları İnceleme

Trafik Kazası İncelemesi

Trafik Kazaları ile ilgili Teknik Destek Almak İçin Tıklayınız.