İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Davası

İzale-i Şuyu davası ile elbirliği ya da paylı mülkiyet ile paydaş taşınır ya da taşınmaz mallara olanlar arasındaki ortaklık giderilmektedir.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Kime Karşı Açılır?

Ortaklığın giderilmesi davası olarak bilinen izale-i şuyu davası taşınır ya da taşınmaz mala pay sahibi olan herkese karşı açılmalıdır. Ortaklığın sona ermesini isteyen her paydaş diğer paydaşlara karşı bu davayı açacaktır. Diğer paydaşların hepsi bu davada zorunlu dava arkadaşıdır.

Ortaklığın sonlandırılması için 2 yol vardır. Bunlardan ilki anlaşmadır. Paydaş olan kişiler kendi aralarında malların ne oranda paylaşılacağına dair bir anlaşma yapabilirler. Anlaşmaya uygun şekilde paydaşlığa son verilir. Diğer yol ise paydaşların aralarında anlaşamaması nedeniyle dava açılmasıdır. Ortaklığın mahkemenin vereceği karar doğrultunda sona erdirilmesi sağlanır.

İşte bu noktada devrey izale-i şuyu davası girer. Tüm paydaşların ortaklığın giderilmesi davasında yer alması zorunludur. Paydaşlardan biri ölmüşse mirasçılık belgesinde ismi geçen tüm mirasçılar davaya katılacaktır.

Ortaklığın giderilmesi aynen taksim ve satış olmak üzere iki şekilde giderilir. Uygulanacak olan yol yargılama sırasında belli olacaktır.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Yetkili ve Görevli Mahkeme

Ortaklığın giderilmesi davası yetkili mahkeme taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesidir. Görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesidir. Örneğin İzmir’de bulunan bir taşınmaz için, İzmir Sulh Hukuk Mahkemesi görevlidir.

Harç ve Giderler

Ortaklığın giderilmesi davasında harç miktarı matbu harçtır. Davayı açan paydaş harç ve giderleri ödeyecektir. Ancak yargılama sona erdiğinde masraflar ve avukatlık giderleri paydaşlara yani taraflara yüklenir.

Aynen Taksim Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi

Aynen taksim hali ortakların kendi arasında anlaşması ile mümkündür. İzale-i şüyu davasında bulunan taraflar, malla alakalı nasıl bir paylaşıma gideceklerini kendi aralarında konuşurlar. Bir karara vardıktan sonra dava açarak bu bildirimi hakime yaparlar Hakim burada karar merciidir. Ortaklığın bitirilmesine karar verebilmektedir. Eğer paydaşlar malın taksimi konusunda anlaşamamışsa hakim öncelikle aynen taksim yolunu değerlendirir, sonrasında ise satış yolu değerlendirilir.

TMK m.699/2:

2.Paylaşma biçimi

Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir.
Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.
Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur. Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.

Ortaklığın sona ermesinde ve paydaşlığın giderilmesinde malın aynen bölünmesine karar vermek için bu konuda bazı araştırmalar yapılmalıdır. Bu araştırmalar; taşınmazın niteliği, paydaş sayısı, tüm arazilerin niteliği gibi konulardır. Taşınmaz niteliği aynen taksime uygun olmalıdır. Ancak bunların araştırmasının oldukça iyi yapılması gerekmektedir. Taşınmazın bir kısmının bölünerek kalanının paylı bırakılması konusunda paydaşların rızası olmalıdır. Eğer taşınmazın tamamının bölünmesi isteniyorsa ve taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen taksim yapılamaz. Bunun yerine satış seçeneği değerlendirilir.

Aynen taksim mümkünse ancak paylar eşit olmayacaksa bu durumda payı eksik kalan kişiye bu kaybı önleyecek ivaz ödenir. Böylece herkesin payı oranında eşit taksim sağlanır.

Eğer taşınmazda kat mülkiyeti kurulması mümkünse taşınmazın satışı yoluyla ortaklık giderilemez.

Satış Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi

Taşınmazın aynen taksimi mümkün olmayan hallerde devreye satış usulü girer. Mahkeme taşınmazın satışına karar verir. Satış için icra dairesi açık arttırma süreci başlatır. İşlemlerin tamamlanması ile taşınmaz açık arttırma ile satılır. Taşınmaz emsal değerinin yüzde 50’sinden aşağıya satılamaz.

Eğer paydaşlardan biri malı satın almak istiyorsa, tüm paydaşların rızasını alarak satışın sadece paydaşlar arasında yapılmasına karar verilebilir. Bu durumda açık arttırmaya sadece paydaşlar katılır. Satış gerçekleştikten sonra malın bedeli paydaşlara kendi payları oranında paylaştırılır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Çekişme

Ortaklığın giderilmesi davasının konusunda bazı tartışmalar yaşanabilmektedir. İhtilaf genellikle taşınmazdaki tesis, bina ve ağaç gibi bütünleyici parçalardan kaynaklanır. İşte bu türden bir uyuşmazlık yaşanıyorsa eğer ayrı bir dava olan muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açılması gerekmektedir.

Eğer ortaklığın giderilmesi davası görülürken muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açılırsa, izale-i şuyu davasında bekletici mesele yapılır. Muhtesatın aidiyetinin tespiti davası sonuçlandıktan sonra ortaklığın giderilmesi davasına devam edilir.

Muhdesatın aidiyetinin tespiti davası ile taşınmazla ilgili ihtilaflar giderilir. Taşınmaz üzerinde bulunan bütünleyici tüm parçalar üzerindeki mülkiyet sahibi olma hakkı tespit edilir. Sonrasında ortaklığın tümleyici parçaları dahil edilerek giderilme aşaması gerçekleşmektedir. Böylece değer tespiti ve malın paylaştırılması mümkün olacaktır.