6. OLAY YERİNİN KORUNMASI

Olay yeri ortamı sınırsız çeşitlilikte cisim, madde ve alanlardan oluşmaktadır. Bu nedenle olay yerine gelen polis burada, herhangi bir yerde suçlu tarafından bırakılan delil olabilecek iz ve bulguların bulunabileceğini farz etmeli ve buna göre davranmalıdır.

Bütün polis birimlerinin her kademesindeki personel olay yerinin korunmasıyla ilgili tedbirleri almakla görevlidir.

Koruma tedbirlerini alan personel olay yerini;

• Kendisinin vereceği zararlardan korur.
• Olaya müdahale eden diğer görevlilerin (ilk yardım, kurtarma, itfaiye ekipleri vb.) vereceği zararlardan korur.
• Kalabalığın vereceği zararlardan korur (mağdur yakınları, basın mensupları, meraklılar vb.).
• Trafikakışının vereceği zararlardan korur (araç ve insan trafiği).
• Hava şartlarının vereceği zararlardan korur (açık alanda yağış, rüzgar vb.).
• Arızaların vereceği zararlardan korur (elektrik, su vb. arıza sonucu meydana gelen su baskını, yangın vb.).

Koruma olayla ve olay yeri ile ilgili tüm bölgeleri kapsar. Ekipler kademeli olarak korunan yerleri birbirine devrederler. Devir esnasında daha önce yapılan işlemler hakkında bilgi alış verişinde bulunulur.

“Her temas bir iz bırakır” prensibi ile olay yerinde, olayın nasıl geliştiğini, işlendiğini, failin/faillerin olay yerinden nasıl ayrıldığını gösteren ipuçları vardır. Olay-mağdur-fail-mekan ilişkilerini bulmak için buradaki iz ve bulguların bozulmadan, değiştirilmeden, sahteleri konulmadan kaydedilip toplanması gerekir.

Delillerin toplanması işlemlerine başlamadan önce olay yerinin güvenli şekilde korunması gereklidir. Soruşturmacı ve uzman personel için olay yerinin, olaydan sonraki hali çok önemlidir. Nesnelerin alınması, değiştirilmesi, dışarıdan konulması vb. olay yerinde sonradan meydana gelen değişimler suç-fail-alan arasındaki ilişkinin kurulmasını olumsuz yönde etkileyeceğinden olay yerinin orijinal halinin korunması çok önemlidir.

6.1. Olay Yerinde İlk Ekipler

Olay yerine ilk intikal eden ekibi çok önemli görevler beklemektedir.

Burada olay henüz yeni işlenmektedir, işlenmeye devam edilmektedir ya da henüz işlenmiştir.

Suç faili olay yerindedir veya kaçmaktadır ya da vatandaşlar tarafından suç aleti ile birlikte yakalanmıştır.

Olayın görgü tanıkları olay yerindedir. Bunlar olayın nasıl işlendiğini bilmektedir.

Suç faili kaçmış ise eşkaline ilişkin tüm bilgiler bütün canlılığı ile hafızalarda beklemektedir. Aynı şekilde suç faillerinin nereden, ne ile geldikleri ellerinde ne tip silahların bulunduğu suç işledikten sonra hangi tarafa ne ile kaçtıkları, yine suç yerinde bulunanlar tarafından bilinmektedir.

Yaralılar henüz olay yerindedir veya hastaneye yeni götürülmektedirler ya da götürülmeyi beklemektedirler. Suç delillerinin tamamı canlıdır ve olay yerindedir. Sıralanan bu önemli hususlar suçun aydınlanması açısından çok önemlidir. Bu sebeple olay yerine ilk giden ekibin büyük sorumlulukları bulunur. Burada görevin bilinçli ve doğru yapılması ya da yapılmaması soruşturmanın sonucunu olumlu veya olumsuz etkileyeceği muhakkaktır.

6.2. Olay Yerinde Yapılması Gerekenler

Olay yerinin korunması, suç sayılan olayın meydana gelmesi ile başlar. Araştırmanın ve soruşturmanın sağlıklı yürütülebilmesi için tüm güvenlik birimleri her konuda çok hassas olmalı, karşılaştığı, görevlendirildiği suçla, olay ve olay yeri ile tesadüfen, istemeden karşılaşmış psikolojisinde hareket etmeden gerekli önlem ve işlemleri uygulamaya hemen başlamalıdır.

Olay yerinin her yerinde ve aşamasında görev alan personel, mağdurlara ilgi ve anlayışla yaklaşmalıdır. Bir suça maruz kalmanın kişilerde stres ve endişeye yol açacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle mağdurlarla iletişim esnasında polisin çok dikkatli olması gereklidir.

Kolluk birimlerinin olay yerini ve delilleri korumada mümkün olan en uygun ve rahatsızlığı en aza indirecek şekilde çalışmaları işe yarar hiçbir delil bulunamamış olsa bile, mağdurların oradaki görevlilerin davranış ve tavırlarından olayın çözümlenebilmesi için çaba sarf edildiğini görmeleri ve polise güvenmeleri açısından önemlidir.

Kolluk görevlisinin olay yerinde koruyucu ve kontrol edici bir etkisinin ve tavrının olması gereklidir. Polis tarafından olay yerinde aşırı sert, alaylı vb. olumsuz hareket, tutum ve davranışlar sergilenmemelidir.

Varsa olayın geçtiği yerin sahibi ve orada bulunanlar, hiçbir şeye dokunmamaları ve gezinmemeleri konusunda uyarılmalıdır.

Hava şartları göz önünde bulundurulmalı, yağış ihtimali varsa öncelikle dış mekanlar incelenerek delilleri korumak için gerekli önlemler alınmalıdır.

Suçlunun/suçluların olay yerine girdiği ve suçu işlediği yerden başka diğer bazı yerlere (komşu evlerle, bahçeler) de temasının olabileceği düşünülmeli, buralar da gözden geçirilerek korunup korunmayacağına karar verilmelidir.

Olay yerinin korumasında birçok ihtimal göz önünde bulundurulmalı, uygun koruma tedbirleri olay yerindeki diğer ekiplerle koordinasyon halinde olay yeri inceleme uzmanları tarafından belirlenerek uygulamaya konulmalıdır.

Olay yerini korumada üst kademedeki amirler ve uzmanlar genel polisi yönlendirici, aydınlatıcı ve şevklendirici olmalıdır. Ekipler arası sağlıklı bir iletişimin sağlanması ileride işlerin daha iyi yürütülmesi açısından çok faydalıdır.

Olay yerinin başarılı bir şekilde korunması tüm personelin katılımı ve isteğine bağlıdır. Bunun sağlanması olay yerinin ideal şekilde incelenebilmesi açısından çok önemlidir. İlk ekip, mıntıka ekibi, soruşturma ekibi, yardımcı ekip, olay yeri inceleme ekibi ve diğer uzmanların katılımı bu aşamada çok önemlidir.

Ayrıca olay yerinin korunması ile ilgili olarak şu hususlara da dikkat edilmelidir;

1. Olayyeriyle veya mağdurla ilgilenirken şüpheli/şüpheliler unutulmamalı ve olay yerinden ayrılmamaları sağlanmalıdır.
2. Olayyerindeki kan ve vücut sıvılarından, gazlardan, patlayıcılardan uzak durulmalı ve gerekli emniyet tedbirleri alınmalıdır.
3. Şüpheye düşülen durumlarda diğer ekip, uzman ve şahısların bilgilerine başvurulmalıdır.
4. Delilbulunma ihtimali yüksek olduğundan giriş ve çıkış noktaları iyi korunmalı, koruma olay yeri inceleme ekibi gelinceye kadar devam etmelidir.
5. Olayın geçtiği kapalı mekanların dışında veya irtibatlı yerlerinde de delillerin bulunma ihtimali düşünülmeli ve gerekli koruma tedbirleri alınmadır.
6. Çok zaman görevli personel, olay yeri dışında, yakınında ve uzağında delil olabilecek nesneler bulduğunda koruyarak uzmana bilgi vermelidir.
7. Olayda kullanıldığı şüphesi olan ulaşım araçları, nesneler iyi bir delil kaynağıdır. Bu nedenle bulundukları yerde korunmaları gereklidir.

7.  OLAY YERİ KORUNMASINDA İLK MÜDAHALE EDEN EKİBİN GÖREVLERİ

Olay yerine ilk intikal eden ekibin görevi ve ekip üyelerinin rütbesi ne olursa olsun olay yerinde alınacak olan koruma tedbirleri aynıdır.

Olay yerine ilk intikal eden ekibe çok önemli ve hassas görevler düşmektedir. Çünkü olay yeri ve olay ile ilk temas kuran, olay yerini ilk gören, gözetleyen, bilgi alan, tanık olan bu ekibi oluşturan personeldir. Oluşan, devam eden olaya müdahale etme, oluşmuş olaya ilk müdahalesini yapma ve kendisinden sonra soruşturma ekibine ve uzman personele bilgi aktarma gibi çok önemli sorumluluklara sahip bu ekibin şu hususlara öncelikli olarak dikkat etmesi gereklidir[1];

• Olayyerine varır varmaz, seri bir şekilde duruma hakim olunmalıdır.
• Can güvenliği ve sağlık emniyeti sağlanmalıdır.
• Devam eden olaya el koyarak, fail/failler göz altına alınmalı ve tanıklar belirlenmelidir.
• Olayın safhası, seyri, sonucu hakkında ilgili birimlere ve kişilere (haber merkezine, amirlerine) bilgi verilmelidir.
• Olayın seyri ve sonucuna göre yardım istenmelidir (itfaiye, trafik, doğalgaz kuruluşu vb.).
• Olayyerinde yaralı varsa hastaneye sevki sağlanmalı, kapalı-tehlikeli yerlerde kalanlar tahliye edilmelidir.
• Olayyeri en geniş hatlarıyla koruma altına alınmalıdır.
• Zaruret halinde olay yerine giriş ve çıkışlarda aynı hat kullanılmalıdır.

7.1. İlk Ekip Tarafından Olay Yerinde Alınacak Koruma Tedbirleri

Olay yerinde devam eden olaya müdahale yapıldıktan sonra ilk işlemler yapılır. Büyük hasara ve can kaybına neden olabilecek patlama, silah kullanma vb. gibi bir başka olaya meydan verilmemesi için olay yerindeki kalabalık güvenli bir mesafeye uzaklaştırılmalıdır. Olay yerinde ilk ekip personeli olay, olay yeri ve olayın mağduru, faili ve tanıklarının tespiti ile ilgili konularda çalışmaya başlayarak diğer ekiplerin gelmesini beklemelidir.

Olay yerinin korunması ile ilgili olarak şu tedbirler alınır;

• Olayyeri “OLAY YERİ GİRİLMEZ” yazılı şeritle çevrilir.
• Olayyeri kapalı alan ise kapılar kilitlenir.
• Delillerin kaybolmasını, bozulmasını, değiştirilmesini ve yerlerinin değişmesini önleyici tedbirler alınır.
• Olayyerini korumak için takviye personele ihtiyaç varsa sayısı belirlenir ve istenir.
• Olayın içeriğine göre diğer kamu görevlilerinden, vatandaştan, uzman personelden yardım istenir.
• Olayyerinde oluşan meraklı kalabalığın ve basının olay yerinin mevcut durumunu değiştirmemesi için gerekli tedbirler alınır.
• Olayı araştırma ve soruşturmakla görevlilerin gelmesi beklenir. Bu ekiplere, ilk izlenimlerden itibaren gelişen hadiseler hakkında bilgi verilir.
• Olayyeri, olayın geçtiği mekan ve olay türüne göre farklılık arz edebilir. Örneğin otomobilde cinayet olayında otomobilin hem içinde hem de dışında koruma tedbirleri almak gereklidir.
• Olayın geçtiği yer, olay yerinin yakın ve geniş çevresi, koruma ve gözlem altında tutulur.

Bilirkisiraporlari.com da yayınlamakta olan her makale kurucu bilirkişilerimiz tarafından yazılmış olup yayınlanmış eserlerden oluşmaktır. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası kapsamında korunmaktadır. İzinsiz kopyalanması yasaktır.