Olay Yerinde Bulunabilecek Maddi Delil Çeşitleri

3.8. Olay Yerinde Bulunabilecek Maddi Delil Çeşitleri

Olay yerlerinde çok değişik ve değişken delillerin bulunması söz konusudur. Delillerin bulunuş özellikleri koruma tedbirleri almada önemlidir. Ortamın özelliği buna etkisi fazladır(hava şartları vb.). Nelerin delil olabileceğini ve özelliklenin bilmemiz nasıl bir koruma tedbiri uygulamamız için önemlidir.

Özelliklerine göre delilleri; biyolojik deliller, kimyasal deliller, fiziksel deliller, parça deliller, iz delilleri, görüntü delilleri ve dijital-bilişim delilleri olarak sınıflandırılmak mümkündür[1].

Bazı bulgular/deliler tüm maddi delil çeşitleri ile ilgili inceleme yapılması mümkündür. Suçta kullanılan bir silah(balistik), fiziksel, kimyasal, biyolojik vb . yönlerden incelenmesi mümkündür.

Maddi delil çeşitleri sınıflandırılıp anlatılacak.

3.8.1. Biyolojik Deliller

Canlılara ait parçalara ve bunların incelenmesi ile olay aydınlatmada kullanılan delillere denir. Tüm canlılar için mümkündür. İnsana özgü konular anlatılacak. Vücut sıvıları, vücut dokuları/kalıntıları/artıkları.

Vücut sıvıları; kan, meni, tükürük, ter, idrar, gözyaşı, kusmuk, sümük, vajinal sıvı, süt

Vücut dokuları(kalıntıları); kıl, tırnak, kemik, yumuşak/sert doku, diş, mekonyum

Diğer biyolojik kalıntılar; hayvan, bitki, artıkları, parçaları

Biyolojik delillerden DNA(deoksiribo nükleik asit) elde edilerek karşılaştırma ve arşivleme yapılmaktadır.

Biyolojik deliller her türlü ortamda ve eşya üzerinde bulunması mümkündür. Olayı seyri ve tarafları hakkında yüzde yüze yakın doğrulukta bilgi verir. Dokunmak sağlık açısından tehlikeli, bulundukları yerlerde muhafaza edilmelidir.

Biyolojik deliller birçok nesne, eşya üzerinde bulunması mümkündür.

Biyolojik lekelerden, insana/hayvana, şüpheliye, yaralıya, maktule ait olduğu, kan grubunun ne olduğu anlaşılır.

3.8.2. Kimyasal deliller

Suç ile bağlantısı olduğu düşünülen çok çeşitli bulguların tanınması/karşılaştırılması ile maddenin yapısı/miktarı hakkında kesin sonuçların alınması ve ilişkilendirilmesi işlemlerinin yapılmasıdır.

Her türlü maddenin nitel ve nicel incelemesi(varlığı ve miktarı);

Yanıcı, patlayıcı, yakıcı ve tehlikeli(nükleer) maddeler ve artıkları,

Narkotik/uyuşturucu/zehirli(toksik)/ilaç maddeler,

Atış/patlayıcı vb. artıkları/svapları(el, silah, zeminler)

Boya, lif, plastik, yapıştırıcı, metal, toprak vb. maddeler,

Cam ve cam kırıkları, suçta kullanılan her türlü madde,

3.8.3. İz delilleri

Her temas bir iz bırakır. Prensibi ile oluşan izlerin incelenmesi ve delil olarak kullanılmasıdır. İz delillerini kaynağına göre sınıflandırmak mümkündür.

Bireysel tanımlayıcı izler(insana özgü); el/parmak, ayak, kulak, burun, alın, dudak, diş/ısırık izleri, vb vücut izleri.

Parmak(el) izlerinin özellikleri; parmak izini önemli kılan bu özelliklerdir. Bunlar;

1. Değişmez-değiştirilemez, 2. Benzemez-benzetilemez, 3. Tasnif edilir(arşivlenir, dosyalanır)

Ayak/ayakkabı izleri; insanın yürüyüş ve ayakkabıdan birebir tespit/karşılaştırma, çoraplı, ayakkabılı ayak izleri.

Alet İzleri; fiziksel temas sonucu aletlere ve nesnelere özgü izler. Testere, makas, kerpeten,

Araç ve tekerlek izleri, olayla ilgisi olan araçların bıraktığı tekerlek ve lastik izlerinden araç tespitinin yapılması.

Eşya izleri; eşyalar bulundukları ortama kendilerine özgü iz/leke bırakırlar. Duvarda asılı olan tablonun, saatin kendine özgü izi, kumaş parçası, düğme, araba boyası vb. vurma-çarpma, kazınmış vb seri numaralar

Olay yerlerinde sıklıkla bulunan ve görülemeyen bulgulardandır, bu yüzden korunmaları zor bozulmaları kolaydır. Olay yerinde girilmeyerek korunma sağlanır,

İz delilleri olay yerlerinde gözlemleme durumlarına göre;

Makro izler; çıplak gözle görülebilen izlerdir

Mikro izler; ortamda bulunuşu (boyutu) dolayısıyla artık çıplak gözle görülemeyen izlerdir Bunlar mikroskop veya farklı dalga boyunda ışıklar ile görülebilir.

Gizil izler; mevcut olan, ancak yalnız yardımcı maddelerle görülebilir hale getirilebilen izlerdir (kimyasal, fizikokimyasal).

3.8.4. Fiziksel Deliller

Bir çok eşya üzerlerinde delil bulundurduğu gibi kendileri de delil kaynağıdır. Üzerinde bulunan deliller kolay bozulur, olay yerinde bulunduğu yer olayın oluşumu hakkında bilgi verir. Fiziki yapıya/bütüne sahip eşyaların kendine ve bileşenlerine özgü bir yapısı vardır.

Fiziki balistik bulguları; silahlar; ateşli, ateşsiz(tabanca, tüfek, mermi, kovan, fişek, …). Tabancaya özgü fişeğin, fişeğe özgü kovan ve kapsülün olması gerektiği gibi.

Silah, bıçak, lif, cam, eşya vb. fiziksel bütünlüğü

3.8.5. Parça delilleri

Bir bütüne ait olduğu, bir parçaya ait/koptuğu düşünülen bulgulardır. Kopan parçaların fiziksel/parça uyumu(kopan kenar) veya kimyasal olarak aynı/farklı madde/mamul yönünden karşılaştırma inceleme. Eşyaların parçaları, özel nitelikte parçaları, seri, marka, amblem olabilmektedir. Her türlü eşyanın parçanın bütünlenmesi veya onun neyin parçası olduğunun tespit edilmesi. Otomobil, beyaz eşya, düğme, aksesuar/takı, elbise, kumaş, lif vb. parçaları. Örnek; ölüm olayında kullanılan sopa parçası(K.Hamam, bayan başı ezilmiş olarak evinde ölü bulunur. Ekmek tahtasının parçası yanında kanlı ve kıllı. Bulunan bir başka ekmek tahtası parçası ile uyum sağlaması.

Şekil (fiziksel) karşılaştırma; kırılmalar, kenar özellikleri. Yapısal karşılaştırma, cam kırıklarının neye ait olduğu; gözlük camı, otomobil camı, ayna, far vb.

3.8.6. Görüntü – fotoğraf – ses – eşkal delilleri

Ses; manyetik ses bantları üzeri izleri, seslerin incelenmesi / karşılaştırılması.

Görüntünün (fotoğraf, video) tespiti, üzerinde yapılan tahrifat, eklemelerin tespiti. Güvenlik kameraları, basın, özel çekimler vb. ile elde edilen görüntülerden insan/araç/mekan tespiti, şüpheli/tanık/mağdur vb. tespitlerin yapılması mümkündür.

Eşkal; insan, araç, mekan eşkallerinin elde edilmesi tanıkların/ mağdurların teşhisine sunulması veya arşiv verileri ile karşılaştırılması.

3.8.7. Bilişim (DATA– iletişim – dijital) delilleri

Bilgiyi (ses, görüntü, belge vb.) ileten, saklayan(gizleyen), depolayan, değiştiren teknolojik sistemlere ve bunların bulgularına bilişim delilleri denir. Bu sistemlerde de her tık bir iz bırakır. Her türlü suç ve suç yerinde bunların bulunması mümkündür.

Data dosyaları/belgeleri(bilgisayar, bankamatik, yazar kasa, databank, telofon (sabit, cep), internet kayıtları, elektronik cihazlar, şifreli/kriptolu dosyalar/yazılar, takorrof vb. sistemler.

Olay yerinde bulunması muhtemel bir diğer maddi delil türü de video-kaset, ses kaseti, disket ve CD gibi ses, görüntü ve data delilleridir. Özellikle terör örgütlerine ait hücre evi baskınları sonucunda sıklıkla rastlanılan bu tür delillerin soruşturma açısından önemi büyüktür.

Bu tür deliller tespit edildiklerinde (mıknatıs, hoparlör vb.) manyetik alanlardan uzak tutulmaları gerekmektedir. Video-kaset ve ses kasetlerinin bant kısımlarına kesinlikle el ile dokunulmamalıdır.

Kayıt tırnakları delilin üzerine kayıt yapılamayacak pozisyona getirilmeli ve üzerlerinde parmak izi olma ihtimaline karşı bu tür delillerin tutulmasında çok dikkatli olunmalıdır. Taşıma esnasında tozlanma, kırılma ve bozulmaya karşı gerekli önlemler alınarak delillerin orijinal hallerinde laboratuara gönderilmesi sağlanmalıdır.

Örnek; İstanbul-1998); barmen sırtına Allah yazdırır. Öldürülür. Terör örgütleri üstlenir. Cep telefonu ve elektronik posta kayıtlarından homoseksüel ilişkisi olan iki arkadaşı tarafından öldürüldüğü ispatlanır.

Bu konular maddi delilleri bölümünde detaylı anlatılmıştır.

3.8.8. Belge delilleri

Belge, doküman incelemeleri; el yazısı, imza, makine (daktilo, prıntır, fotokopi), baskı incelemeleri, kaşe, mühür ve izi incelemeleri, tahrifat incelemeleri, kağıt-kalem incelemeleri. Kağıt, yazı, baskı, mühür, imza vb. fiziksel, kimyasal, grafoloji yönlerinden incelenmesi / karşılaştırılması.

Delil çeşitleri maddi deliller bölümünde geniş anlatılacaktır.

[1]        Polisin Adli Gör. Yerine Get. … Yön.(1983-17962), Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi … Yön.(2005-25832) , Suç Eşyası Yön.(2005-25832), CMK m. 75, 77, 78, 81, 89, 123, 134, 135, 140, KPL Adli Servisler El kitabı 2001 EGM Yay., Ankara